การวิเคราะห์เนื้อหาวารสารห้องสมุดของสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย

Abstract

วารสารห้องสมุด ของสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย เป็นวารสารเล่มแรกและเล่มเดียวทางบรรณารักษศาสตร์ในประเทศไทย เริ่มออกเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2500 การวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อวิเคราะห์เนื้อหา บทความทางบรรณารักษศาสตร์ที่ปรากฏในวารสารห้องสมุด ตั้งแต่ฉบับที่ 1 ปีที่ 1 พ.ศ. 2500 ถึงฉบับที่ 6 ปีที่ 19 พ.ศ. 2518 รวม 301 บทความ แยกวิเคราะห์ออกตามหัวข้อเนื้อหาทางบรรณารักษศาสตร์ออกเป็น 5 กลุ่มดังนี่: บรรณารักษศาสตร์ ภูมิหลัง 88 ประเภทของห้องสมุด 110 บริการของห้องสมุด 48 ทรัพยากรและงานเทคนิค 33 และวรรณกรรมสำหรับเด็กและวัยรุ่น 22 ในการสำรวจปริมาณบทความในแต่ละหัวข้อเนื้อหา เครื่องมือที่ใช้ คือ ตารางวิเคราะห์เนื้อหาที่ได้สร้างขึ้น และมีความตรงซึ่งตัดสินโดยผู้ทรงคุณวุฒิ ผลการวิจัยพบว่า 1. จากจำนวนผู้เขียนทั้งหมด 128 คน มี 29 คน ซึ่งมีผลงานเขียนลงในวารสารห้องสมุดมากกว่า 3 บทความ บทความที่ผู้เขียนทั้ง 29 คนเขียนมีร้อยละ 56.81 ของจำนวน 301 บทความ บทความที่เขียนโดยมีหลักฐานอ้างอิงประกอบมี 83 บทความ หรือร้อยละ 27.57 จากจำนวน 301 บทความ สิ่งพิมพ์ที่ผู้เขียนบทความนำมาเป็นหลักฐานอ้างอิงทั้งหมด 551 รายการ เป็นหนังสือร้อยละ 54.81 เป็นบทความวารสารร้อยละ 37.93 ในจำนวนนี้เป็นบทความวารสารห้องสมุด 26 บทความ และหลักฐานอ้างอิง ส่วนใหญ่มีอายุระหว่าง 0 ถึง 5 ปี คิดเป็นร้อยละ 53.18 ของจำนวนหลักฐานอ้างอิงทั้งหมด 2. ด้านเนื้อหาของบทความที่นำมาวิเคราะห์ พบว่า ก. ในช่วงปีต่างๆ บทความส่วนใหญ่มีเนื้อหาในเรื่องต่างๆ ดังนี้ พ.ศ. 2500 ถึง 2504 ห้องสมุดโรงเรียน พ.ศ. 2505 ถึง 2509 ประวัติบรรณารักษ์นักเขียนและงานประพันธ์ พ.ศ. 2510 ถึง 2514 ห้องสมุดมหาวิทยาลัยและวิทยาลัยและวรรณกรรมสำหรับเด็กและวัยรุ่น พ.ศ. 2515 ถึง 2518 หลักการบริหารและการดำเนินงานห้องสมุด ข. บทความกลุ่มต่างๆมีเนื้อหาที่พบมากดังต่อไปนี้ 1) บทความเกี่ยวกับบรรณารักษศาสตร์ภูมิหลัง เน้นเนื้อหาเรื่องห้องสมุดในฐานะสถาบันสังคมด้านการศึกษาและพัฒนาคน ระดับการศึกษาและหลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ ประวัติการจัดทำหนังสือแต่ละเล่ม และผลงานของบรรณารักษ์ และนักเขียน 2) บทความเกี่ยวกับประเภทของห้องสมุด เน้นเนื้อหา เรื่องปัญหาการดำเนินงานห้องสมุด ลักษณะอาคารสถานที่และหนังสือและวัสดุการอ่านของห้องสมุดมหาวิทยาลัย การจัดหมู่หนังสือของหอสมุดแห่งชาติ ลักษณะอาคารสถานที่ กิจกรรมและบริการต่างๆ ของห้องสมุดประชาชน งานในอาชีพบรรณารักษ์ของห้องสมุดโรงเรียน หน้าที่และวัตถุประสงค์ หนังสือและวัสดุการอ่านและงานในอาชีพบรรณารักษ์ของห้องสมุดเฉพาะ ศูนย์บริการเอกสารและสารนิเทศ และหอจดหมายเหตุ และหนังสือและวัสดุการอ่านของห้องสมุดในต่างประเทศ 3) บทความเกี่ยวกับบริการของห้องสมุด เน้นเนื้อหาเรื่องหนังสืออ้างอิงประเภทต่างๆ ของงานบริการตอบคำถามและช่วยการค้นคว้า วัตถุประสงค์และการดำเนินงานของบริหารห้องสมุดในชนบท วัตถุประสงค์ของปีหนังสือระหว่างชาติและกิจกรรมที่จัดในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ และหลักการและวิธีการจัดตั้งและกิจกรรมต่างๆของชมรมห้องสมุด 4) บทความเกี่ยวกับทรัพยากรและงานเทคนิค เน้นเนื้อหาเรื่องลำดับขั้นของการจัดหมู่หนังสือและวิธีจัดหาสิ่งพิมพ์ประเภทวารสาร จุลสาร และหนังสือพิมพ์เข้าห้องสมุด 5) บทความเกี่ยวกับวรรณกรรมสำหรับเด็กและวัยรุ่น เน้นเนื้อหาเรื่องความสนใจและความต้องการในการอ่านของเด็กระดับต่างๆ ข้อเสนอแนะจากวิทยานิพนธ์เรื่องนี้ 1. โรงเรียนบรรณารักษศาสตร์ ซึ่งเป็นแหล่งผลิตบุคคลากรทางวิชาการ ควรสร้างทักษะในการแสดงความคิดเห็นและสื่อความคิดในรูปงานเขียนแก่นักศึกษาบรรณารักษศาสตร์ บรรณารักษ์และอาจารย์บรรณารักษ์ ควรร่วมมือกันผลิตวรรณกรรมทางบรรณารักษศาสตร์ไทยให้เพิ่มปริมาณขึ้น 2. กองบรรณาธิการวารสารห้องสมุดควรติดตามพัฒนาการใหม่ๆ ทางบรรณารักษศาสตร์และติดต่อกับผู้ทรงคุณวุฒิให้เขียนบทความมาลงในวารสาร เพื่อจะได้บทความที่มีเนื้อหาทันต่อเหตุการณ์ 3. บทความในวารสารห้องสมุดยังขาดเนื้อหาที่สำคัญในบางเรื่อง ได้แก่ เรื่องบริการทรัพยากร และงานเทคนิคของห้องสมุด กองบรรณาธิการควรติดต่อกับผู้มีความรู้หรือเชี่ยวชาญในเรื่องนั้นๆ ให้เขียนบทความมาลงในวารสาร อันจะทำให้วารสารห้องสมุดมีเนื้อหาที่เป็นประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานในห้องสมุดมากยิ่งขึ้น