การพิจารณาให้สินเชื่อการเกษตรของสถาบันการเงินในประเทศไทย

Abstract

รัฐบาลได้วางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมเพื่อพัฒนาเกษตรกรรมและอุตสาหกรรมของประเทศให้เจริญก้าวหน้า นับตั้งแต่เริ่มใช้แผนพัฒนาฯ ในปี พ.ศ. 2504 จนถึงปัจจุบันปี พ.ศ. 2516 ปรากฏว่าการพัฒนาการเกษตรดังกล่าวไม่เจริญเท่าที่ควร แม้ว่าจะได้มีการแนะนำเทคโนโลยี่ใหม่ ๆ รวมทั้งเครื่องทุ่นแรงวัสดุการเกษตรที่ทันสมัยแก่เกษตรกรเพื่อเพิ่มผลผลิตให้สูงขึ้น แต่ก็ไม่สามารถยกระดับการครองชีพของเกษตรกรผู้ผลิตให้สูงขึ้นเท่าใดนัก ทั้งนี้ เนื่องจากเกษตรกรมีฐานะยากจนมีภาระหนี้สินติดพันอยู่ก่อน เมื่อเผชิญกับค่าครองชีพสูงก็ไม่สามารถมีรายได้สุทธิไว้เก็บออมได้ ดังนั้นเกษตรกรจึงต้องกู้ยืมเพื่อใช้เป็นทุนดำเนินการทุกครั้งที่เริ่มฤดูการผลิตใหม่แหล่งเงินกู้ที่เป็นบุคคลได้แก่ ญาติมิตร เพื่อนบ้าน พ่อค้าคนกลาง และเจ้าของที่ดิน ส่วนแหล่งเงินกู้สถาบันได้แก่ สหกรณ์ กลุ่มเกษตรกรและธนาคารต่าง ๆ โดยปกติแหล่งเงินกู้บุคคลเรียกดอกเบี้ยในอัตราสูงกว่าแหล่งเงินกู้สถาบันเกือบเท่าตัว คือโดยเฉลี่ยร้อยละ 24 เกษตรกรย่อมต้องการพึ่งเจ้าหนี้สถาบันมากกว่า แต่ปรากฏว่าเงินกู้จากเจ้าหนี้สถาบันสนองตอบความต้องการสินเชื่อทั้งหมดเพียง 10% เท่านั้น ดังนั้น ภาวะหนี้สินของเกษตรกรก็ยังคงมีอยู่ต่อไปตราบใดที่สถาบันให้เงินกู้แก่เกษตรกรไม่เพียงพอ รัฐบาลเองพยายามที่จะส่งเสริมให้สินเชื่อเกษตรกรทั้งโดยตรงโดยผ่านธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร และธนาคารพาณิชย์อีก 5 แห่ง และโดยอ้อมโดยผ่านหน่วยราชการที่เกี่ยวข้อง เช่น กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กรมการปกครอง และสำนักเร่งรัดพัฒนาชนบท ธนาคารแห่งประเทศไทยก็ให้ความอนุเคราะห์ในการรับซื้อช่วงลดตั๋วสัญญาใช้เงินอันเกิดจากการผลิตทางกสิกรรมเป็นคราว ๆ เพื่อเพิ่มทุนหมุนเวียนระยะสั้น แต่ผลการดำเนินงานที่ผ่านมาตั้งแต่ พ.ศ.2510 – 2516 ไม่ได้แสดงให้เห็นถึงฐานะทางเศรษฐกิจของเกษตรกรที่ดีขึ้นแต่ประการใด ธนาคารทุกแห่งเพียงแต่เป็นสถาบันให้กู้ยืมเมื่อขาดแคลนทุนระยะสั้นเท่านั้น นอกจากนี้ผู้บริหารธนาคารเองก็ไม่ต้องการขยายงานไปอย่างรวดเร็วแม้จะมีทุนเพียงพอก็ตาม เนื่องจากมีปัญหาใหญ่ 2 ประการ คือ การไม่ชำระหนี้และต้นทุนดำเนินงานสูง ปัญหาการไม่ชำระหนี้เพราะสาเหตุจากภัยธรรมชาติทำให้การทำมาหากินต่ำ หรือราคาผลิตผลตกต่ำขายไม่ออก ฯลฯ ธนาคารจำต้องยืดเวลาชำระหนี้ออกไป ยิ่งนานเท่าใดโอกาสที่จะรับชำระคืนยิ่งยากขึ้น และยังเป็นการเสียเวลาและค่าใช้จ่ายในการติดตามทวงถามหนี้ ทำให้ต้นทุนการดำเนินงานสูง ผู้เขียนได้เสนอแนะให้แก้ไขปัญหาการไม่ชำระหนี้ด้วยการติดตามประวัติการชำระหนี้อย่างใกล้ชิดแล้วจัดลำดับชั้นผู้กู้เพื่อกำหนดวงเงินที่เหมาะสมสำหรับการกู้คราวต่อไป เพื่อมิให้มีการค้างชำระสะสมเพิ่มขึ้น ส่วนข้อเสนอแนะในเรื่องต้นทุนดำเนินงานนั้น นอกจากจะพยายามหาทางลดค่าใช้จ่ายในการบริหารเท่าที่จะทำได้แล้ว ควรพิจารณาเงินทุนจากแหล่งอื่น ๆ ที่มีต้นทุนถูกที่สุด รัฐบาลควรจะออกพันธบัตรเกษตรหรือสลากการเกษตร เพื่อให้ได้มาซึ่งเงินทุนสำหรับธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร และธนาคารพาณิชย์นำไปใช้หมุนเวียนเพื่อการสินเชื่อทางเกษตรในอัตราดอกเบี้ยซึ่งต่ำกว่าดอกเบี้ยเงินฝากประจำของธนาคารเอง การลดต้นทุนโดยตรงย่อมเป็นการเพิ่มกำไรในการดำเนินงานบ้างสำหรับการให้สินเชื่อการเกษตรร่วมกับ ร.พ.ช. นั้น สถาบันทั้งสองควรหาทางปรับปรุงแก้ไขปัญหาหนี้ค้างชำระที่นานกว่า 3 ปีขึ้นไป ร.พ.ช.อาจชำระต้นเงินและดอกเบี้ยที่ยังค้างชำระอยู่ให้แก่ธนาคารพาณิชย์เสียก่อนแล้วจึงไปเรียกคืนจากเกษตรกรภายหลัง นอกจากนี้การเปิดอบรมพนักงานและข้าราชการที่ประจำท้องที่นั้น ๆ ให้มีความรู้ในเรื่องการควบคุมและกำกับสินเชื่อก็จะเป็นการแบ่งเบาภาระและค่าใช้จ่ายของธนาคารพาณิชย์ลงได้บ้าง เมื่อเหตุการณ์เป็นเช่นนี้แล้วการขยายงานของ ร.พ.ช. โดยผ่านธนาคารพาณิชย์ย่อมกว้างขวางยิ่งขึ้น นอกจากนี้รัฐบาลควรจะวางรากฐานในการพัฒนากิจกรรมสาขาอื่น ๆ ที่จะส่งเสริมการเกษตรกรรม เช่น ด้านสาธารณูปโภค, ด้านการศึกษา, บริการส่งเสริมการเกษตรแผนใหม่, จัดตั้งตลาดกลางที่มีประสิทธิภาพ และทะนุบำรุงสถาบันเกษตรกรให้เจริญก้าวหน้าและมั่นคง ซึ่งรัฐบาลพร้อมที่จะค้ำประกันสถาบันฯ ดังกล่าวต่อสถาบันการเงินได้ในโอกาสต่อไป การจัดการสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ย่อมเป็นสิ่งจูงใจให้สถาบันการเงินไว้วางใจและยินดีที่จะขยายเงินทุนทางการเกษตรไปยังเกษตรกร และสถาบันเกษตรกรโดยทั่วถึง