วิเคราะห์ร่ายยาวมหาเวชสันดรชาดกทางวัฒนธรรมไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มุ่งจะแสดงให้เห็นว่า ลักษณะวัฒนธรรมที่ปรากฏในร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก ล้วนเป็นลักษณะวัฒนธรรมที่ถือปฏิบัติกันมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์ วิทยานิพนธ์ได้แบ่งเนื้อหาออกเป็น 7 บท บทที่ 1 เป็นการแนะนำหนังสือมหาชาติที่มีมาก่อนหนังสือร่ายยาวมหาเวสสันดรชากด, ความเป็นมาของปัญหา ขอบเขต และวิธีดำเนินการวิจัย และเรื่องวัฒนธรรมในด้านความหมาย, ที่มา, หมวดต่างๆ ของวัฒนธรรมตามวิชามานุษยวิทยาวัฒนธรรม บทที่ 2 ว่าด้วยพุทธศาสนาที่เข้ามายังประเทศไทยได้เผยแพร่นิทานที่เรียกว่าชาดก และกล่าวถึงประเพณีการเทศน์มหาชาติในเมืองไทย บทที่ 3 แนะนำหนังสือร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดกเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา, ผู้แต่ง, รูปเรื่อง, การดำเนินเรื่อง, รสทางวรรณคดี ฯลฯ บทที่ 4 กล่าวถึงลักษณะวัฒนธรรมไทยที่ปรากฏในร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดกในแง่ต่างๆ คือ วัฒนธรรมทางวัตถุ, สถาบันครอบครัว, การพักผ่อนหย่อนใจ, และในด้านจิตใจ หรือความเชื่อและประเพณีบางประการวัฒนธรรมเหล่านี้สอดแทรกเป็นระยะตลอดเรื่อง ข้อความบางตอนเป็นส่วนสำคัญของเนื้อหาของเรื่อง บางตอนเป็นส่วนของคำสนทนาหรือคำพรรณนา สามารถสะท้อนให้เห็นสภาพวัฒนธรรมไทยหลายประการ บทที่ 5 เป็นวัฒนธรรมด้านภาษา เพื่อแสดงให้เห็นว่าวิธีแต่งและวิธีการใช้ภาษามีธรรมเนียมเดียวกับวรรณคดีไทยเรื่องอื่นๆ ในด้านการอุปมา, การนิยมสัมผัสในคำประพันธ์, การใช้ราชาศัพท์, การพรรณนาธรรมชาติ, ในบทนี้ได้ยกสุภาษิตโบราณบางบทมาเทียบเคียง แสดงว่าร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดกได้บรรจุอุดมคติบางอย่างของไทยไว้ บทที่ 6 แสดงอิทธิพลของเรื่องมหาเวสสันดรชาดกที่มีต่องานศิลปินกรรมของไทยได้แก่อิทธิพลในด้านจิตกรรมฝาผนัง, งานประติมากรรม, และวรรณกรรม แสดงถึงความศรัทธาต่อ “มหาชาติ” ของพุทธศาสนิกชนไทย บทที่ 7 เป็นการสรุปผลการค้นคว้าและข้อเสนอแนะ