วรรณกรรมบันทึกการเดินทางของ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล ในฐานะนิราศสมัยใหม่ : จากการคร่ำครวญสู่การใคร่ครวญและปัญญา

Abstract

ศึกษาลักษณะนิราศสมัยใหม่ที่ปรากฏในวรรณกรรมบันทึกการเดินทางของ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล (ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พ.ศ.2552) ซึ่งนำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับประสบการณ์ความทุกข์และการเดินทางอันสัมพันธ์กับชีวประวัติของผู้เขียน ผู้วิจัยเลือกศึกษางานเขียนจำนวน 9 เล่ม ได้แก่ เดินป่าเสาะหาชีวิตจริง เพลงเอกภพ ทางทากและสายน้ำเชี่ยว เลียบเลาะชายคาโลก ฟองเวลา ห้วงยามแห่งความพ่ายแพ้ วิหารที่ว่างเปล่า ผ่านพบไม่ผูกพัน และบุตรธิดาแห่งดวงดาว ผลการวิจัยพบว่า วรรณกรรมบันทึกการเดินทางของ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล ปรากฏลักษณะนิราศ 3 ประการ ได้แก่ ประการแรก การคร่ำครวญ-ใคร่ครวญ คือกระบวนการพรรณนาความทุกข์อันนำไปสู่การใคร่ครวญและปัญญา ประการที่สอง การเคลื่อนที่ ประกอบด้วย การเคลื่อนของพื้นที่และการหมุนของเวลา ซึ่งเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดการเดินทางและภาวะพลัดพราก และประการสุดท้าย การพรรณนาธรรมชาติ คือการใช้ธรรมชาติเป็นสื่อกลางใน การเชื่อมโยงความทุกข์ไปสู่ปัญญา ทั้งนี้ลักษณะดังกล่าวเป็นองค์ประกอบที่สอดผสานกันอย่างกลมกลืนในงานเขียนกลุ่มนี้ เพื่อสะท้อนลักษณะการเดินทางจากความทุกข์ไปสู่ปัญญาของผู้เขียนได้เป็นอย่างดี ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า วรรณกรรมบันทึกการเดินทางของ เสกสรรค์ ประเสริฐกุล เป็นวรรณกรรมนิราศร้อยแก้วที่มีลักษณะนิราศสมัยใหม่อย่างสมบูรณ์