การศึกษาเพื่อวางแนวทางในการกำหนดศูนย์กลางชุมชนในภาคตะวันตก ระดับอำเภอ

Abstract

ศูนย์กลางชุมชนจะทำหน้าที่ในฐานะแหล่งกลางที่จะกระจายการให้บริหารในด้านต่างๆ และการพัฒนาความเจริญออกไปยังพื้นที่โดยรอบ โดยจะมีขนาดและความสำคัญที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับระดับศักยภาพและบทบาทหน้าที่ของศูนย์กลางชุมชนที่เป็นอยู่ในขณะนี้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีสาระสำคัญเกี่ยวกับการศึกษาพื้นที่ระดับอำเภอเพื่อวางแนวทางในการกำหนดศูนย์กลางชุมชนในภาคตะวันตก โดยจะพิจารณาจากอำเภอต่างๆ ภายในภาค จำนวนทั้งหมด 54 อำเภอ โดยมีวัตถุประสงค์ของการศึกษาเพื่อจัดลำดับความสำคัญของอำเภอต่างๆ ในสภาพปัจจุบัน ซึ่งพิจารณาเปรียบเทียบจากตัวแปรในด้านกายภาพ ประชากร เศรษฐกิจ และสาธารณูปโภคและสาธารณูปการของแต่ละอำเภอ เพื่อให้ทราบถึงศักยภาพและบทบาทหน้าที่ที่แตกต่างกัน อันจะเป็นแนวทางในการกำหนดความเหมาะสมของศูนย์กลางชุมชนว่ามีความสำคัญต่อภาคในระดับได้ จากการศึกษาพบว่า อำเภอที่เป็นศูนย์กลางชุมชนที่สำคัญที่สุดของภาค ได้แก่ อำเภอเมืองนครปฐม และอำเภอเมืองราชบุรี ซึ่งมีฐานะเป็นศูนย์กลางหลักในทุกๆ ด้าน คือ เป็นศูนย์กลางทางด้านการค้าและบริการ การอุตสาหกรรม การคมนาคม การศึกษา การสาธารณสุข และสาธารณูปโภคสาธารณูปการอื่นๆ ของภาค และอำเภอเมืองเพชรบุรี เมืองสมุทรสาคร บ้านโปร่ง ฯลฯ เป็นอำเภอที่มีความสำคัญรองลงมา โดยมีฐานะเป็นเมืองรองของภาคตะวันตก ส่วนอำเภอที่มีลำดับความสำคัญและความเหมาะสมน้อยที่สุดของภาค คือ กิ่งอำเภอหนองหญ้าปล้อง อำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอสังขละบุรี ฯลฯ มีฐานะเป็นเพียงเมืองศูนย์กลางในระดับท้องถิ่น จำเป็นต้องอาศัยบริการในด้านต่างๆ จากเมืองศูนย์กลางที่มีระดับสูงกว่า นอกจากนั้นยังพบว่า ระดับการพัฒนาของอำเภอต่างๆ ในภาคตะวันตก จะมีความแตกต่างกันมาก ความเจริญต่างๆ เช่น การค้า บริการ การบริหารราชการ อุตสาหกรรม และอื่นๆ จะรวมตัวอยู่ในอำเภอเมือง ซึ่งเป็นศูนย์กลางของจังหวัด การเน้นความสำคัญในการพัฒนาจะมุ่งเฉพาะในอำเภอที่มีลำดับความสำคัญสูง การกระจายความเจริญออกไปยังอำเภออื่นๆ ยังมีอยู่อย่างจำกัด จึงเป็นผลให้ระดับความเป็นเมืองและความเจริญของอำเภอต่างๆ มีความแตกต่าง และขาดความต่อเนื่องกัน ดังนั้นในการวางแผนพัฒนาภาคตะวันตกจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะส่งเสริมให้มีการพัฒนาในอำเภอที่มีความสำคัญในลำดับต่ำให้มีระดับการพัฒนาความเจริญที่สูงขึ้นต่อไป