คณะองคมนตรีตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาบทบาทของคณะองคมนตรีของไทยในฐานะองค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ โดยพิจารณาจากข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการและลักษณะขององค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ที่อยู่เคียงคู่กับสังคมไทยมาอย่างยาวนาน รวมถึงบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์และองค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเป็นพลวัตรขององค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ที่มีพัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง จากการศึกษาพบว่า บทบาทอำนาจหน้าที่ขององค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ในรูปแบบคณะองคมนตรีของไทยมีความสัมพันธ์กับพระราชอำนาจขององค์พระมหากษัตริย์ โดยในสมัยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่พระมหากษัตริย์ทรงเป็นองค์อธิปัตย์และทรงไว้ซึ่งพระราชอำนาจสูงสุดในการปกครองประเทศ บทบาทอำนาจหน้าที่ขององค์กรที่ปรึกษาเป็นไปตามพระราชอัธยาศัยของพระมหากษัตริย์โดยแท้ ต่อมาเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข พระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ถูกจำกัดอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ บทบาทอำนาจหน้าที่ของคณะองคมนตรีในฐานะที่ปรึกษาส่วนพระองค์จึงแปรผันไปตามพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ภายใต้บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ เช่น การไม่ปรากฏบทบัญญัติเกี่ยวกับองค์กรที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์ในรัฐธรรมนูญ 3 ฉบับแรกภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2475 ด้วยรัฐธรรมนูญดังกล่าวปรากฏแนวคิดในการจำกัดพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์อย่างชัดเจน แต่เมื่อมีการเพิ่มพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ในบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในสมัยต่อมา จึงได้ส่งผลให้บทบาทอำนาจหน้าที่องคมนตรีเพิ่มมากขึ้น รวมถึงการเพิ่มจำนวนองคมนตรีในรัฐธรรมนูญฉบับต่อมาภายหลังอีกด้วย นอกจากนี้ ในการศึกษายังพบว่า การที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบันทรงประกอบพระราชกรณียกิจในด้านต่าง ๆ นานัปการ อาทิ พระราชกรณียกิจในด้านการเกษตร การชลประทาน การศึกษา การแพทย์ การสาธารณสุข ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ได้ส่งผลให้บทบาทของคณะองคมนตรีในฐานะองค์กรที่ปรึกษาในพระองค์มีความโดดเด่นมากขึ้นกว่าคณะองคมนตรีที่เป็นมาในอดีต ดังจะเห็นได้จากหน้าที่ในการดูแลบริหารจัดการโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริต่าง ๆ ที่ได้รับมอบหมายจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตามความรู้ ความสามารถ และภูมิหลังขององคมนตรีแต่ละคน