ปัญหาการชดใช้เยียวยาความเสียหายอันเกิดจากน้ำมันรั่วไหลในประเทศไทย

Abstract

ความเสียหายอันเกิดจากน้ำมันรั่วไหล เป็นความเสียหายที่มีลักษณะพิเศษเนื่องจากมีความเสียหายเกิดแก่ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมโดยตรง แต่ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อมทำให้มนุษย์ได้รับความเสียหาย อีกทั้งยังมีมูลค่าความเสียหายทางสิ่งแวดล้อมที่ยากจะประเมินค่าได้ ความเสียหายอันเกิดจากน้ำมันรั่วไหลจึงมีจำนวนมหาศาลแตกต่างจากความเสียหายในกรณีทั่วๆ ไป แต่ประเทศไทยในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายเกี่ยวกับการเยียวยาความเสียหายอันเกิดจากน้ำมันรั่วโดยตรง ยังคงต้องอาศัยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ลักษณะละเมิด และพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2535 อันเป็นบทบัญญัติทั่วไปมาปรับใช้แก่กรณี ซึ่งยังมีข้อจำกัดในการพิสูจน์ความรับผิดและการพิสูจน์ความเสียหายที่ไม่เหมาะสมกับสภาพความเสียหาย ทำให้ผู้เสียหายไม่ได้รับการชดใช้เยียวยาอย่างเพียงพอ นอกจากนี้ในร่างพระราชบัญญัติความรับผิดทางแพ่งต่อความเสียหายจากมลพิษน้ำมันอันเกิดจากเรือ พ.ศ. ... ก็ยังมีบทบัญญัติในการกำหนดความรับผิดบางประการที่ไม่เหมาะสม ผู้วิจัยจึงเห็นว่า ควรมีการปรับปรุงหลักเกณฑ์ทางกฎหมายเพื่อการชดใช้เยียวยาความเสียหายจากน้ำมันรั่วเป็นกฎหมายเฉพาะ โดยพิจารณาถึงการกำหนดตัวบุคคลผู้ต้องรับผิดที่กว้างขึ้น และนำหลักความรับผิดโดยเคร่งครัดมาใช้ในการกำหนดความรับผิด รวมทั้งควรมีการกำหนดค่าปรับตามปริมาณของน้ำมันที่มีการรั่วไหลและนำหลักในการกำหนดค่าเสียหายเชิงลงโทษมาใช้ เพื่อให้ผู้ประกอบการตระหนักถึงความรับผิดทางกฎหมายที่อาจเกิดขึ้น อีกทั้งเป็นการสร้างแรงจูงใจให้ผู้ก่อมลพิษเข้ามาประนีประนอมในคดี และกระตุ้นให้ใช้ความระมัดระวังเพื่อป้องกันมิให้มีความเสียหายเกิดขึ้นด้วย นอกจากนี้ กลุ่มบุคคลผู้ได้รับความเสียหายจากน้ำมันรั่วไหลนั้นมีเป็นจำนวนมาก จำเป็นต้องอาศัยการระงับข้อพิพาทที่เหมาะสมและสามารถทำให้ผู้เสียหายได้รับการเยียวยาอย่างเท่าเทียม ซึ่งผู้วิจัยเห็นว่าควรนำรูปแบบการระงับข้อพิพาทโดยการทำข้อตกลงในคดีแบบกลุ่ม (settlement program) มาใช้ในการเยียวยาให้แก่ผู้เสียหาย เนื่องจากจะทำให้สามารถกำหนดหลักเกณฑ์ในการเยียวยาที่ยืดหยุ่นกว่าการดำเนินคดีแบบปกติและทำให้ผู้เสียหายได้รับการชดใช้เยียวยาอย่างเท่าเทียม