ปัญหากฎหมายความรับผิดทางกฎหมายแพ่งในความเสียหายที่เกิดจากการนำเทคโนโลยีขับเคลื่อนอัตโนมัติมาใช้ในรถยนต์

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษาความรับผิดทางละเมิดตามบทบัญญัติมาตรา 437 วรรคหนึ่ง ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และ พระราชบัญญัติความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ. 2551 โดยศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมายฝรั่งเศส ศึกษากรณีการเกิดอุบัติเหตุกับรถยนต์ที่ใช้เทคโนโลยีขับเคลื่อนอัตโนมัติ การศึกษาแบ่งออกเป็น 4 ประเด็นหลัก ได้แก่ ประเด็นที่ 1 การกำหนดผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดในกรณีความเสียหายเกิดจากรถยนต์ที่ใช้เทคโนโลยีขับเคลื่อนอัตโนมัติขณะขับเคลื่อนอัตโนมัติ ผลการศึกษาพบว่า บทบัญญัติมาตรา 1384 ประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศส (มาตรา 1242 วรรคหนึ่งส่วนท้าย ประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศสในปัจจุบัน) วางหลักความรับผิดอยู่บนหน้าที่ดูแลทรัพย์ โดยไม่จำกัดว่าทรัพย์นั้นเป็นยานพาหนะหรือไม่ ดังนั้นการระบุผู้ต้องรับผิดจึงพิจารณาจากผู้ที่มีหน้าที่ดูแลทรัพย์ที่ก่อความเสียหาย บทบัญญัติดังกล่าวแตกต่างจากกฎหมายไทยที่บัญญัติให้ใช้เฉพาะยานพาหนะ และบัญญัติให้พิจารณาผู้ต้องรับผิดในฐาน ผู้ควบคุมดูแล จากอำนาจควบคุมยานพาหนะ ซึ่งหมายถึงผู้ที่มีความสามารถในการควบคุมกำลังและทิศทางของเครื่องยนต์ในขณะเกิดความเสียหาย แต่เนื่องจากผู้ใช้รถยนต์ที่ใช้เทคโนโลยีขับเคลื่อนอัตโนมัติไม่มีอำนาจควบคุมกำลังและทิศทางของเครื่องยนต์ในขณะเกิดความเสียหาย จึงไม่ปรากฎมีผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดในฐานผู้ควบคุมดูแล ส่วนผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดฐานผู้ครอบครองนั้น กฎหมายฝรั่งเศสพิจารณาผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดบนหลักเกณฑ์แห่งสิทธิเป็นหลัก ส่วนนักกฎหมายไทยยังมีความเห็นแตกต่างกัน ฝ่ายหนึ่งเห็นว่าควรเป็นไปตามหลักเกณฑ์แห่งสิทธิครอบครองตามมาตรา 1367 ป.พ.พ. ในขณะที่อีกฝ่ายเห็นว่าควรหมายถึงผู้ครอบครองตามความเป็นจริงขณะเกิดเหตุ ประเด็นที่ 2 การอ้างเหตุที่ความเสียหายเกิดจากโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ควบคุมรถยนต์เป็นข้อยกเว้นความรับผิดของผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิด พบว่าศาลสูงฝรั่งเศสวางหลักกฎหมายเหตุสุดวิสัยสำหรับความรับผิดในความเสียหายที่เกิดจากทรัพย์เฉพาะเหตุที่เกิดจากภายนอกตัวทรัพย์ที่ก่อความเสียหาย ซึ่งนับว่ามีความชัดเจนกว่าการปรับใช้ตามแนวคำพิพากษาของศาลไทย ประเด็นที่ 3 สิทธิของผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดในการไล่เบี้ยกับบริษัทผู้ผลิตรถยนต์ พบว่ากฎหมายไทยไม่มีบทบัญญัติรับรองการใช้สิทธิไล่เบี้ยของผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิด แต่กฎหมายฝรั่งเศสนั้นเปิดช่องให้ศาลปรับใช้ทฤษฎีกฎหมายนอกจากตัวบทบัญญัติได้ เช่น ทฤษฎีการแบ่งแยกหน้าที่ดูแลทรัพย์ที่ใช้กับทรัพย์ที่มีพลังในตัวเอง โดยให้ผู้ผลิตสินค้านั้นต้องเข้ามารับผิดในความเสียหายที่เกิดจากทรัพย์ (สินค้า) ที่ผลิต ดังนั้นกฎหมายฝรั่งเศสจึงไม่มีความจำเป็นที่ต้องบัญญัติสิทธิไล่เบี้ย ประเด็นที่ 4 ความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พบว่า ประเทศไทยมีการกำหนดภาระการพิสูจน์ของผู้เสียหายที่ไม่สอดคล้องกับความรับรู้ของบุคคลภายนอก เช่น การใช้และการเก็บรักษาสินค้าตามปกติธรรมดา ซึ่งเป็นอุปสรรคในการใช้สิทธิทางศาลของผู้เสียหายที่เป็นบุคคลภายนอก แตกต่างจากกฎหมายฝรั่งเศสที่ไม่ได้กำหนดภาระการพิสูจน์ดังกล่าวให้กับผู้เสียหายที่เป็นบุคคลภายนอก นอกจากนี้รัฐสภาฝรั่งเศสยังได้บัญญัติกฎหมายเฉพาะ Loi n° 85-677 ที่มีวัตถุประสงค์ช่วยส่งเสริมให้ผู้เสียหายที่เป็นบุคคลภายนอกได้รับการชดใช้เยียวยาสำหรับความเสียหายที่เกิดกับร่างกายเต็มจำนวนความเสียหายโดยอัตโนมัติ ซึ่งหลักการดังกล่าวสามารถพิจารณาเป็นแนวทางในการพัฒนากฎหมายเฉพาะของไทยได้ในอนาคต จากการศึกษา ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะดังต่อไปนี้ ควรปรับใช้กฎหมายตามระดับความสามารถในการควบคุมรถยนต์ของมนุษย์ ผู้ใช้รถยนต์ขับเคลื่อนอัตโนมัติในระดับที่ 3 – 4 ย่อมไม่ควรเป็นผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดในฐานผู้ควบคุมดูแลเนื่องจากไม่มีความสามารถในการควบคุมรถยนต์ขณะเกิดความเสียหาย และการพิจารณาผู้ต้องสันนิษฐานความรับผิดฐานผู้ครอบครองควรปรับใช้ตามหลักเกณฑ์แห่งสิทธิซี่งมีความชัดเจนและแน่นอนกว่าการพิจารณาผู้ครอบครองตามความเป็นจริงขณะเกิดเหตุ ควรวางหลักกฎหมายเรื่องเหตุสุดวิสัยกรณีความเสียหายเกิดจากเหตุภายในตัวรถยนต์ให้มีความชัดเจนว่า เหตุสุดวิสัยต้องไม่ใช่เหตุที่เกิดภายในรถยนต์คันที่ก่อความเสียหาย แก้ไขเพิ่มเติม มาตรา 437 ป.พ.พ. ให้มีบทบัญญัติเรื่องสิทธิไล่เบี้ย และแก้ไขเพิ่มเติม พ.ร.บ.ความรับผิดต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากสินค้าที่ไม่ปลอดภัย พ.ศ.2551 โดยลดภาระการพิสูจน์ของผู้เสียหายที่เป็นบุคคลภายนอกให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง ควรบัญญัติกฎหมายเฉพาะสำหรับความรับผิดในความเสียหายที่เกิดจากการนำเทคโนโลยีขับเคลื่อนอัตโนมัติมาใช้ในรถยนต์ โดยพิจารณาหลักการของกฎหมายตามแนวทางของกฎหมาย Loi n° 85-677 ของฝรั่งเศส