ปัจจัยของธรรมชาติและกิจกรรมของมนุษย์ที่มีผลต่อคุณภาพน้ำบาดาล ในพื้นที่อำเภอทับคล้อ จังหวัดพิจิตรและอำเภอวังโป่ง จังหวัดเพชรบูรณ์

Abstract

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาน้ำบาดาลเป็นแหล่งน้ำสำคัญที่ใช้ในการอุปโภคและบริโภค แต่จากการขยายตัวทางเศรษฐกิจในปัจจุบันได้เพิ่มสูงขึ้นและส่งผลกระทบในทางลบกับคุณภาพของน้ำบาดาล เนื่องจากมีลักษณะทางธรณีวิทยาและกิจกรรมของมนุษย์ เช่นการทำเหมืองแร่และชุมชนเกษตร ที่ส่งผลกระทบต่อน้ำบาดาล การศึกษานี้จึงใช้เทคนิควิเคราะห์องค์ประกอบกับอุทกธรณีเคมี เพื่อนำมาช่วยในการหาแหล่งที่มาของการปนเปื้อนในน้ำบาดาล ซึ่งการศึกษานี้มุ่งเน้นไปที่คุณภาพน้ำบาดาลในพื้นที่จังหวัดพิจิตรและเพชรบูรณ์ ทั้งนี้ได้ทำการเก็บตัวอย่างน้ำบาดาลจำนวน 47 บ่อในช่วงเดือน พฤษภาคม 2556 (ฤดูร้อน) และ พฤศจิกายน 2556 (ฤดูฝน) โดยได้แบ่งเก็บในพื้นที่ที่มีลักษณะทางธรณีวิทยาและการใช้ประโยชน์ที่ดินที่แตกต่างกัน โดยการศึกษาครั้งนี้จะนำเทคนิคทางสถิติเข้ามาช่วยในการวิเคราะห์องค์ประกอบ และช่วยจำแนกสาเหตุการปนเปื้อนคุณภาพน้ำบาดาลในพื้นที่ศึกษา ว่าเกิดจากปัจจัยทางธรรมชาติหรือเกิดจากปัจจัยพฤติกรรมของมนุษย์ โดยพบว่าในพื้นที่นี้สามารถแบ่งชั้นน้ำเป็น 3 ชั้นได้แก่ ชั้นน้ำหินร่วนและละเอียด (Qfd) ชั้นน้ำหินที่เกิดจากการผุพังและมีองค์ประกอบบางส่วนมาจากหินภูเขาไฟ (Vw) และ ชั้นน้ำหินภูเขาไฟ (,Vm) การศึกษาคุณภาพน้ำบาดาล พบมี 4 พารามิเตอร์ในบางบ่อมีค่าเกินมาตรฐานได้แก่ แมงกานีส เหล็ก นิกเกิลและ สารหนู ซึ่งธาตุเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นสารประกอบที่มีอยู่ในแร่ประกอบหินอันได้แก่ Chalcopyrite (CuFeS2), Pyrite (FeS2), Arsenopyrite (FeAsS) และ Pyrolusite (MnO2) น้ำบาดาลในพื้นที่ส่วนใหญ่พบน้ำมี Ca-Mg-Na-K-HCO3 เป็นองค์ประกอบ ที่เป็นเช่นนี้เนื่องจาก โซเดียม แคลเซียม แมกนีเซียม โพแทสเซียม และอลูมิเนียม มีปริมาณมากจากการสลายตัวของแร่ Feldspar ที่มีการสะสมตัวอยู่ในพื้นที่ศึกษา จากการวิเคราะห์องค์ประกอบพบว่า ไนเตรต ฟอสเฟต และ ไซยาไนท์ มีปริมาณสูงในพื้นที่ชุมชนและพื้นที่เกษตรกรรม โดยน่าจะเกิดมาจากกิจกรรมของมนุษย์ เนื่องจากพื้นที่นี้มีการทำการเกษตรจำพวกข้าว และข้าวโพด ดังนั้นการปนเปื้อนน้ำบาดาลในพื้นที่จึงเกิดมาจากทั้งกิจกรรมทางธรรมชาติและกิจกรรมของมนุษย์ในพื้นที่