ข้อตกลงในสัญญาจำนอง : พิจารณาตามกฎหมายว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มุ่งศึกษาถึงข้อตกลงต่อท้ายสัญญาจำนองที่มีการจัดทำในปัจจุบันที่มักจะอยู่ในรูปแบบของสัญญาสำเร็จรูปหรือสัญญามาตรฐาน โดยเจ้าหนี้ผู้รับจำนองเป็นฝ่ายที่มีอำนาจต่อรองทางเศรษฐกิจมากกว่าอาศัยหลักเสรีภาพในการทำสัญญาหรือหลักความศักดิ์สิทธิแห่งการแสดงเจตนากำหนดข้อตกลงไว้ล่วงหน้าเพื่อใช้บังคับกับลูกหนี้หรือผู้รับจำนองเป็นฝ่ายที่มีอำนาจต่อรองทางเศรษฐกิจน้อยกว่า ในลักษณะเอาเปรียบหรือเอื้อประโยชน์แก่ฝ่ายเจ้าหนี้ผู้รับจำนอง จากผลการศึกษาพบว่ามีข้อตกลงต่อท้ายสัญญาจำนองหลายประการเป็นปัญหาควรพิจารณาว่าข้อตกลงดังกล่าวจะเป็นข้อตกลงที่ไม่เป็นธรรม ตามพระราชบัญญัติข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม พ.ศ.2540 ได้แก่ ข้อตกลงใน สัญญาจะจำนอง ข้อตกลงที่ผู้จำนองโอนทรัพย์สินซึ่งจำนองเพื่อการชำระหนี้ ข้อตกลงห้ามชำระหนี้ล้างจำนองเป็นงวดๆ ข้อตกลงเกี่ยวกับการคิดดอกเบี้ย อัตราดอกเบี้ยและการเปลี่ยนแปลงอัตราดอกเบี้ยกรณีลูกหนี้ผิดนัด รวมทั้ง กระบวนการบอกกล่าวเกี่ยวกับอัตราดอกเบี้ยและหนี้ที่ต้องชำระ และข้อตกลงยกเว้นบทบัญญัติของกฎหมายมาตรา 733 แต่เนื่องจากพระราชบัญญัติว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม พ.ศ. 2540 เพิ่งมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2541 และขณะนี้ยังไม่มีประเด็นแห่งคดีขึ้นมาสู่ศาลฎีกาที่พอจะนำมาศึกษาเทียบเคียงได้ ผู้เขียนจึงได้ศึกษาเปรยบเทียบกฎหมายของต่างประเทศ ได้แก่ อังกฤษ สหรัฐอเมริกา และฝรั่งเศส จากการศึกษาดังกล่าวข้างต้น ผู้เขียนมีข้อเสนอแนะว่า ในกรณีที่ข้อตกลงดังกล่าวเป็นภาระเกินกว่าที่ลูกหนี้คาดหมายได้ตามปกติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเด็นเรื่องข้อตกลงที่ผู้จำนองโอนทรัพย์สินซึ่งจำนองเพื่อชำระหนี้เมื่อถึงกำหนดชำระ อันเป็นข้อตกลงที่ไม่ต้องห้ามตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์'มาตรา 711 ประเด็นการคิดราคาของทรัพย์จำนองว่าควรมีราคามากน้อยเท่าใด แม้จะนำบทบัญญัติมาตรา 655 วรรคสอง มาเทียบเคียงก็ตามแต่ผู้เขียนมีความเห็นว่าหากมีกรณีพิพาทขึ้นสู่ศาล ศาลควรที่จะต้องนำพระราชบัญญัติข้อสัญญาที่เป็นธรรม พ.ศ.2540 มาใช้บังคับอย่างเคร่งครัดเพื่อให้บังเกิดผลสมดังเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติดังกล่าว