แนวทางการจัดการหาบเร่แผงลอยในเมือง : กรณีศึกษานครเชียงใหม่

Abstract

การศึกษาหาแนวทางการจัดการหาบเร่แผงลอยในนครเชียงใหม่นั้น พบว่าลักษณะและสภาพทั่วไปของการค้าหาบเร่แผงลอยในปัจจุบันได้เปลี่ยนแปลงไปจากอดีตเป็นอย่างมาก ทั้งจำนวนและสถานที่การค้าที่เพิ่มมากขึ้น รูปลักษณะและวัตถุประสงค์ในการค้าที่เปลี่ยนแปลงไป โดยพบว่ามีจำนวนหาบเร่แผงลอยเพิ่มมากขึ้นกว่าเท่าตัวในช่วงระยะกว่า 8 ปีที่ผ่านมานับแต่มีการสำรวจและบันทึกไว้ พื้นที่การค้าขยายออกไปสู่บริเวณพื้นที่โดยรอบของเมืองมากกว่ากระจุกตัวอยู่แต่เฉพาะในเมืองเท่านั้น วัตถุประสงค์ได้เปลี่ยนไปเป็นการค้าเพื่อแสวงหากำไรมากขึ้นกว่าการค้าเพื่อยังชีพเช่นในอดีต มีการอาศัยเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการค้า ทำให้หาบเร่แผงลอยส่วนหนึ่งมีลักษณะที่แปลกตาออกไป หาบเร่แผงลอยที่พบมีความหลากหลายมากขึ้นในประเภทสินค้าที่จำหน่าย ที่ตั้งการค้า อุปกรณ์การค้า ขนาดพื้นที่การค้า และช่วงเวลาที่ค้าขาย นอกจากนี้การค้าหาบเร่แผงลอยยังจัดได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ และเป็นรูปแบบการค้าขายของผู้คนในเมืองไทยและประเทศทางตะวันออกมาเป็นเวลาช้านาน เป็นอาชีพที่มีบทบาทต่อระบบเศรษฐกิจการค้าและวิถีชีวิตของชาวเมือง แต่งแต้มสีสันให้แก่สังคมเมือง ทำให้เมืองมีเสน่ห์ มีชีวิตชีวา เพิ่มความคึกคักและน่าอยู่อาศัยให้กับเมือง เกิดความประทับใจต่อผู้ที่ได้พบเห็น แต่ขณะเดียวกันการค้าหาบเร่แผงลอยที่ขาดการควบคุมและการจัดการที่ดี ในระยะที่ผ่านมาก็ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมเมืองในทางที่เลวลงเช่นกัน ก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา โดยเฉพาะกลุ่มหาบเร่แผงลอยที่มีจำนวนมากในบริเวณพื้นที่พิเศษของเมือง การศึกษาแนวทางการจัดการหาบเร่แผงลอยในเมืองกระทำโดยคำนึงถึงวัตถุประสง์ที่สอดคล้องกับปรัชญาหรือความคิดที่มีเหตุผลและเกิดประโยชน์แก่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องเป็นสำคัญ อันได้แก่ตัวผู้ค้าหาบเร่แผงลอยเอง ประชากรเมือง และหน่วยงานที่มีส่วนรับผิดชอบในการดำเนินการ การเชื่อมโยงแนวคิดดังกล่าวเข้ากับแนวทางหรือมาตรการทั้งหลาย ทำให้พบว่าแนวทางการจัดการที่เหมาะสมน่าที่จะเป็นแนวทางที่ทำให้การค้าหาบเร่แผงลอยมีความสมบูรณ์ในแง่ของการพัฒนา โดยให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวเมืองให้มากที่สุด โดยการผสมผสานแนวทางและมาตรการต่าง ๆ มากกว่าที่จะดำเนินมาตรการหลักเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อให้เกิดทางเลือกหรือแนวทางปฏิบัติที่มีความหลากหลาย และเหมาะสมกับสภาพของพื้นที่ โดยจะต้องดำเนินการควบคู่กันไปทั้งในระดับภาพรวมของเมืองและในระดับพื้นที่ที่เล็กลงไป เพื่อให้เกิดผลครอบคลุม และเป็นที่รูปธรรมมากที่สุด