ศักยภาพของพุทธเกษตรกรรมในการพึ่งตนเองของชุมชน : กรณีศึกษาชุมชนปฐมอโศก จังหวัดนครปฐม

Abstract

การศึกษาครั้งนี้ เป็นการศึกษาศักยภาพของพุทธเกษตรกรรมในการพึ่งตนเองของชุมชนปฐมอโศก โดยมีวัตถุประสงค์ 3 ประการ ประการแรก คือเพื่อศึกษารูปแบบและกระบวนการผลิตตามแนวคิดพุทธเกษตรกรรมของชุมชนปฐมอโศก ประการที่สอง คือเพื่อวิเคราะห์กระบวนการเรียนรู้และมุมมองเกี่ยวกับการพึ่งตนเองของสมาชิกในชุมชน และประการที่สาม คือเพื่อประเมินศักยภาพในการพึ่งตนเองของสมาชิกในชุมชน 5 ด้าน คือการพึ่งตนเองด้านเทคโนโลยี ด้านเศรษฐกิจ ด้านทรัพยากรธรรมชาติ ด้านจิตใจและด้านสังคม วัฒนธรรม โดยเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ในการศึกษาครั้งนี้ผู้ศึกษามีวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ จากการวิจัยเอกสาร และจากภาคสนามโดยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการสนทนากลุ่มจากสมาชิกชุมชนปฐมอโศก ผลการศึกษาพบว่า วิถีการผลิตตามแนวพุทธเกษตรกรรมทำให้สมาชิกในชุมชนปฐมอโศกสามารถดำรงชีพแบบพึ่งตนเองได้ในระดับหนึ่ง โดยเฉพาะการพึ่งตนเองในปัจจัย 4 สมาชิกในชุมชนได้นำเอาหลักธรรมทางพุทธศาสนามาเป็นแนวทางในการประกอบอาชีพและการดำเนินชีวิตประจำวัน คือ ศีล บุญนิยม และสาธารณโภคี ชุมชนปฐมอโศกสามารถพึ่งตนเองใน 5 ด้าน อันได้แก่ ด้านเทคโนโลยี ชุมชนมีการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม มีการใช้ปุ๋ยชีวภาพเพื่อรักษาสมดุลของธรรมชาติ ด้านเศรษฐกิจ ชุมชนสามารถผลิตปัจจัย 4 เองได้ มีการผลิตแบบพอเพียงเพื่อบริโภคในชุมชนเป็นหลัก และมีการแปรรูปผลผลิตเพื่อบริโภคและจำหน่าย ซึ่งเป็นการค้าที่ไม่เน้นกำไร ด้านทรัพยากรธรรมชาติ ชุมชนมีแบบแผนการผลิตที่คำนึงถึงความสมดุลของธรรมชาติ โดยการทำกสิกรรมไร้สารพิษ ด้านจิตใจ ชุมชนมีการยึดหลักศีล 5 เป็นพื้นฐาน มีการปฏิบัติธรรมและฟังธรรมอย่างสม่ำเสมอ เพื่อนำไปสู่วิถีชีวิตที่เป็นสุข ด้านสังคม วัฒนธรรม ชุมชนมีรูปแบบการดำเนินชีวิตที่เป็น "อัตลักษณ์" ตามหลักบุญนิยมและสาธารณโภคี ที่มีรูปแบบการปฏิบัติให้มีความเสียสละเพื่อส่วนรวม พึ่งตนเอง ไม่มุ่งเน้นเรื่องเงินหรือผลประโยชน์ส่วนตน การพึ่งตนเองของชุมชนทั้ง 5 ด้าน เกิดขึ้นได้จากการที่ชุมชนมีการผลิตตามหลักพุทธเกษตรกรรม มีการเรียนรู้ของสมาชิกในชุมชนที่เกิดจากความศรัทธาในผู้นำของชาวอโศก และมีการสร้างเครือข่ายของชุมชน