แนวทางการพัฒนาชุมชนแออัดในเมืองประวัติศาสตร์ลพบุรี

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะของการตั้งถิ่นฐาน ความสัมพันธ์ ทางด้านกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม ของชุมชนแออัดในเมืองลพบุรี ศึกษาปัญหาและสาเหตุของปัญหาการตั้งถิ่นฐาน รวมถึงหาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาชุมชน เพื่อเสนอแนะแนวทางการพัฒนาชุมชนแออัดในเมืองประวัติศาสตร์ลพบุรี การศึกษาใช้วิธีสำรวจภาคสนามเพื่อเก็บข้อมูลสภาพทั่วไปและข้อมูลทางด้านเศรษฐกิจ สังคม โดยวิธีสัมภาษณ์ที่ใช้แบบสอบถาม มีการสุ่มตัวอย่างจากกลุ่มเป้าหมายซึ่งได้แก่ นักวิชาการ เจ้าหน้าที่หน่วยราชการที่เกี่ยวข้อง หัวหน้าชุมชนและชาวชุมชนแออัด ทั้งในบริเวณเมืองเก่าและนอกเมืองเก่าลพบุรี เมื่อสรุปสภาพปัญหาที่เป็นอยู่แล้ว จึงวิเคราะห์หาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเพื่อหาแนวทางการพัฒนาในเชิงพื้นที่ โดยวิธีหาศักยภาพพื้นที่ให้ค่าน้ำหนักมากที่สุดต่อปัจจัยทางด้านกายภาพ รองลงมาคือ ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจและสังคม ผลของการศึกษา พบว่าการตั้งถิ่นฐานของชุมชนแออัดในเมืองลพบุรี เกิดขึ้นในช่วงการพัฒนาเมืองเพื่อบทบาททางการทหาร ขยายเมืองใหม่ออกไปทางทิศตะวันออก เกิดการจ้างงาน จึงพบการกระจายตัวของแหล่งที่พักอาศัยชุมชนแออัดใกล้แหล่งงานในเมืองและรุกล้ำเข้าไปในบริเวณแหล่งโบราณสถานที่สำคัญ ส่งผลให้เกิดปัญหาสภาพแวดล้อมเสื่อมโทรม และปัญหาการถือครองกรรมสิทธิที่ดิน เมื่อพิจารณาปัจจัยทางเศรษฐกิจ และสังคมของชุมชน ความเกี่ยวข้องกับกลไกทางกฎหมาย ความสำคัญของแหล่งโบราณสถาน รวมถึงแผนพัฒนาด้านการท่องเที่ยวที่นำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจของเมืองลพบุรี จึงเสนอความร่วมมือในระดับต่างๆ คือระดับชุมชน ระดับเมือง และระดับชาติ และเสนอแนะแนวทางแก้ไข เชิงกายภาพประสานกับแนวทางการแก้ไขในเชิงเศรษฐกิจและสังคมตลอดจนสร้างกรอบความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 3 แนวทางด้วยกันดังนี้ (1) แนวทางการควบคุมและปรับปรุงสภาพแวดล้อมชุมชน สำหรับชุมชนแออัดที่มีลักษณะบุกรุกโบราณสถานและอยู่ในเขตของการควบคุมทางกฎหมายบางส่วน (2) แนวทางปรับปรุงสภาพชุมชนใหม่ สำหรับชุมชนแออัดที่มีสภาพแวดล้อมเสื่อมโทรมส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมทั้งภายในและนอกชุมชน (3) แนวทางการควบคุมและรื้อย้ายสำหรับชุมชนแออัดที่บุกรุกองค์ประกอบโบราณสถานที่สำคัญ และอยู่ในเขตการควบคุมทางกฎหมายทั้งหมด