การวิเคราะห์โปรตีนในต่อมน้ำลายยุงลายบ้าน, ยุงลายสวน และยุงแม่ไก่ โดยอิเลคโตรโฟริซิสแบบเอสดีเอสเพจ

Abstract

โรคที่เกิดจากยุงพาหะยังคงเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญทั้งในคนและสัตว์ ตัวอย่างของโรคซึ่งมียุงเป็นพาหะ เช่น มาลาเรีย, ไข้เลือดออก, ไข้สมองอักเสบ, ไข้เหลือง และโรคเท้าช้าง เป็นต้น เชื้อโรคเหล่านี้จะถูกถ่ายทอดจากยุงไปสู่สัตว์มีกระดูกสันหลังที่เป็นโฮสต์ในขณะที่ยุงเพศเมียได้ดูดกินเลือด โดยเชื้อโรคส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ในต่อมน้ำลายยุงก่อนจะถูกถ่ายทอดไปยังโฮสต์ใหม่ การหลั่งน้ำลายออกเข้าสู่บาดแผลที่เกิดจากการเจาะแทงผิวหนังของยุงจะกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองต่อภูมิคุ้มกันในสัตว์มีกระดูกสันหลังที่เป็นโฮสต์ซึ่งอาจช่วยให้เกิดการติดเชื้อโรคได้ง่ายขึ้น ยุงลายบ้าน และยุงลายสวนเป็นพาหะหลักที่นำเชื้อไวรัสเดงกีในประเทศไทย ยุงลายบ้านเป็นยุงชนิดที่กินเลือดคนในที่พักอาศัย ในขณะที่ยุงลายสวนเป็นยุงที่กินเลือดคนภายนอกที่พักอาศัย ตามใบไม้ ใบหญ้า โพรงไม้ ส่วนยุงแม่ไก่เป็นพาหะที่สำคัญของพยาธิหัวใจสุนัข Dirifilaria immitis ซึ่งยุงชนิดนี้จะกัดคนในเวลาใกล้รุ่ง และตอนพลบค่ำและจะพบได้ทั่วไปโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตชนบท ดังนั้นการศึกษาเกี่ยวกับสารที่เป็นองค์ประกอบในต่อมน้ำลายของยุงเหล่านี้อาจช่วยอธิบายบทบาทของโปรตีนที่ผลิตจากต่อมน้ำลายในการถ่ายทอดเชื้อโรคได้ การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบโปรตีนที่สังเคราะห์จากต่อมน้ำลายของยุงลายบ้าน ยุงลายสวน และยุงแม่ไก่ โดยวิธีอิเลคโตรโฟริซิสแบบเอสดีเอสเพจ จากการศึกษาพบว่ารูปแบบโปรตีนในต่อมน้ำลายของยุงลายบ้านและยุงลายสวนนั้นมีขนาดใกล้เคียงกันคือ ที่น้ำหนักโมเลกุลประมาณ 97, 89, 55, 37, 30, 24 และ 18 kDa การศึกษาเกี่ยวกับปริมาณโปรตีนในต่อมน้ำลายแสดงให้เห็นว่า โปรตีนที่อยู่ในน้ำลายยุงแม่ไก่จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงเวลา 5 วันหลังจากที่ยุงออกมาเป็นตัวเต็มวัย การวิเคราะห์รูปแบบโปรตีนของต่อมน้ำลายยุงแม่ไก่ พบว่า มีประมาณ 9 แถบโปรตีนหลักซึ่งมีน้ำหนักโมเลกุลประมาณ 68, 65, 60, 55, 40, 30, 28, 21 และ 15 kDa โดยแถบโปรตีนที่มีน้ำหนักโมเลกุล 21 kDa จะพบที่บริเวณส่วนปลายของกลีบด้านข้างของต่อมน้ำลายยุงเพศเมียเท่านั้น และจากการวิเคราะห์โปรตีนของต่อมน้ำลายยุงแม่ไก่หลังดูดกินเลือดพบว่ามีการลดลงของโปรตีน 21kDa ซึ่งแสดงว่าโปรตีนที่มีน้ำหนักโมเลกุล 21 kDa นี้อาจมีบทบาทสำคัญในกระบวนการการดูดเลือดของยุง การศึกษาเพิ่มเติมในระดับโมเลกุลของต่อมน้ำลายยุงอาจช่วยอธิบายกลไกที่ถูกต้องซึ่งเกี่ยวข้องในการบุกรุกของเชื้อโรคและการถ่ายทอดเชื้อโรคไปยังโฮสต์ได้