โครงสร้างและฐานอำนาจของสมัชชาเกษตรกรรายย่อยภาคอีสาน

Abstract

การวิจัยในเรื่องนี้มุ่งศึกษาถึงโครงสร้างและฐานอำนาจของกลุ่มสมัชชาเกษตรกรรายย่อย อีสาน ( สกย.อ.) ภายใต้การนำของนายนคร ศรีพิพัฒน์ ซึ่งเป็นแกนนำกลุ่ม การศึกษาเรื่องนี้เป็นการวิจัย ในเชิงเอกสารและการสังเกตการณ์ในช่วงปี 2539-2541 โดยมีสมติฐานว่า การเกิดกลุ่มสมัชชาเกษตรกร รายย่อยอีสานมีผลสืบเนื่องมาจากปัญหาในเรื่องที่ดินทำกินและถูกขับไล่ให้ออกจากที่ทำกินในเขตป่าสงวนเลื่อมโทรม ความเข้มแข็งของกลุ่มสมัชชา ฯ เกิดจากการมีเป้าหมายที่ชัดเจน มีผู้นำกลุ่มที่เข้มแข็ง มีกลไกในการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ การกล่อมเกลาสมาชิกภายในกลุ่ม และได้รับการสนับสนุน จากองค์กรพัฒนาเอกชนและกลุ่มองค์กรอื่น การศึกษานี้ได้ใช้แนวความคิดในเรื่องของกลุ่มและการรวมกลุ่ม เรื่องของขบวนการทางสังคม เรื่องของการกล่อมเกลาทางการเมือง และเรื่องของอำนาจและผู้นำมาเป็นกรอบในการศึกษา ผลของการศึกษาพบว่ากลุ่มของสมัชชาดังกล่าวนั้น เริ่มก่อตัวมาจากปัญหาของกลุ่มเกษตรกรที่ไม่มีที่ดินทำกินและไม่ได้รับการช่วยเหลือจากทางหน่วยงานของรัฐอย่างจริงจัง แนวทางที่เห็นว่าจะแก้ปัญหาเหล่านั้นได้คือ การมีอำนาจต่อรองกับรัฐบาล ซึ่งปัจจัยที่ก่อให้เกิดอำนาจการต่อรองได้ คือ การรวมตัวกันเป็นกลุ่มพลังที่เข้มแข็ง โดยปัจจัยที่ก่อให้การการรวมตัวเป็นกลุ่มที่เข็มแข็งได้นั้นมี 2 ปัจจัย ได้แก่ ปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอก ปัจจัยภายในได้แก่ บุคลิกภาพและความสามารถของผู้นำ การจัดระเบียบในองค์กรของกลุ่มที่มีประสิทธิภาพ มีแกนนำร่วมกำหนดเป้าหมายขององค์กรที่ชัดเจน และสมาชิกได้รับผลประโยชน์ทั่วถึงและเป็นธรรม ปัจจัยภายนอกได้แก่ ความร่วมมือระหว่าง กลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชนและกลุ่มแกนนำพันธมิตรอื่น ๆ