แนวคิดทางกฎหมายว่าด้วยการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะสำหรับชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหมาย และความสำคัญของแนวคิดว่าด้วยการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะ (Public Benefit Sharing) ซึ่งเป็นการนำเอาแนวคิดทางเศรษฐศาสตร์มาปรับใช้กับแนวคิดทางกฎหมาย โดยการศึกษาวิจัยเอกสาร คือ กฎหมาย กฎ ระเบียบข้อบังคับ และกฎหมายของต่างประเทศที่เกี่ยวกับการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะของประเทศญี่ปุ่น และสาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต้) เพื่อนำมาเปรียบเทียบกับกรณีของประเทศไทย และจัดทำข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดการผลประโยชน์สาธารณะในลักษณะต่าง ๆ ให้แก่ชุมชนรอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์อย่างเหมาะสม ผลการศึกษา กฎหมาย กฏ ระเบียบ ข้อบังคับของประเทศไทย พบว่า บทบัญญัติของกฎหมายบางเรื่องอาจตีความเพื่อนำหลักการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะไปใช้ได้ แต่ยังไม่ชัดเจนและไม่ครอบคลุมกรณีโครงการโรงไฟฟ้า โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่จะต้องคำนึงถึงผลกระทบด้านความปลอดภัย ด้านสิ่งแวดล้อม และด้านสุขภาพของชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และเมื่อศึกษากฎหมายของต่างประเทศ พบว่าการนำแนวคิดการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะไปบัญญัติเป็นกฎหมายเฉพาะเพื่อนำไปสู่แนวปฏิบัติที่ชัดเจน จะเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ประชาชนยอมรับการดำเนินโครงการหรือกิจกรรมขนาดใหญ่ของรัฐ โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ผู้ศึกษาจึงมีข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวคิดทางกฎหมายว่าด้วยการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะเป็นสองลักษณะ คือ ข้อเสนอในภาพรวมที่รัฐต้องเร่งสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะ และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในเรื่องโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และข้อเสนอเฉพาะประเด็นการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะโดยการแก้ไขปรับปรุงกฎหมายเดิมให้เอื้อต่อการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะสำหรับชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟฟ้านิวเคลียร์ ได้แก่ (1) การให้หุ้นแก่ประชาชนที่อยู่รอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ (2) การให้หุ้นแก่ชุมชนรอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ (3) การให้ส่วนลดค่าไฟฟ้าแก่ชุมชนรอบโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ (4) การให้เงินทุนสนับสนุนการทำงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่อยู่รอบพื้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และ (5) การเปิดโอกาสให้ท้องถิ่นสามารถร่วมลงทุนกับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ นอกจากนี้ได้เสนอแนะให้มีการออกกฎหมายใหม่ว่าด้วยการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะสำหรับชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นการเฉพาะ โดยกำหนดแหล่งที่มา การจัดการ และลักษณะของการแบ่งปันผลประโยชน์สาธารณะสำหรับชุมชนรอบพื้นที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ให้ชัดเจน เป็นระบบ และเหมาะสม