บทบาทของสื่อและปัจจัยที่มีผลต่อการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสาร : ศึกษาเฉพาะผู้ใช้บริการโทรสารสาธารณะระหว่างประเทศ

Abstract

โทรสาร เป็นนวกรรมทางระบบสื่อสารประเภทหนึ่งของสังคมไทย แม้จะเป็นที่ยอมรับกันว่านวกรรมส่วนใหญ่มักจะเป็นประโยชน์ในการพัฒนาและปรับปรุงระดับชีวิตของประชากรในสังคมต่าง ๆ ให้ดีขึ้น ถ้าหากว่าสมาชิกในสังคมนั้น ๆ ยอมรับและนำไปปฏิบัติจริง ๆ แล้วก็ตาม แต่การที่บุคคลจะยอมรับนวกรรมหรือไม่นั้น นอกจากจะขึ้นอยู่กับการใช้สื่อต่าง ๆ ที่ใช้เผยแพร่นวกรรมนั้นแล้ว ยังต้องมีปัจจัยหรือสาเหตุต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งอาจจะเป็นองค์ประกอบที่สนับสนุนหรือเป็นอุปสรรคในการยอมรับนวกรรมนั้นอีกด้วย การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของสื่อที่ใช้ในการเผยแพร่โทรสารและปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสาร ตลอดจนปริมาณการใช้โทรสารในสังคมไทย โดยทำการศึกษากับผู้ใช้บริการโทรสารสาธารณะระหว่างประเทศที่ศูนย์โทรคมนาคมระหว่างประเทศ ระหว่างวันที่ 15 ธันวาคม 2522 ถึงวันที่ 30 กันยายน 2524 จำนวน 144 คน การศึกษาเรื่องนี้มุ่งพิสูจน์สมมุติฐาน 2 ข้อคือ 1. สื่อมวลชน สื่อเฉพาะกิจและสื่อบุคคล มีบทบาทจูงใจที่แตกต่างกันตามระดับการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสาร 2. คุณลักษณะทางโทรสาร สถานะทางสังคมและเศรษฐกิจ พฤติกรรมการสื่อสาร และคุณลักษณะทางบุคลิกภาพของผู้ใช้บริการโทรสาร ฯ มีความสัมพันธ์กับระดับการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสารในทิศทางเดียวกัน ผลการวิจัย ส่วนใหญ่เป็นไปตามสมมุติฐานที่ตั้งไว้ โดยสรุปผลได้ดังนี้คือ ผู้ใช้บริการโทรสาร ฯ ส่วนใหญ่ได้รับข่าวสารเผยแพร่การใช้โทรสารจากสื่อประเภทต่าง ๆ มากกว่าหนึ่งสื่อขึ้นไป ซึ่งเป็นการรับข่าวสารเผยแพร่จากเอกสารเผยแพร่มากที่สุด สื่อบุคคลเป็นสื่อที่มีบทบาทจูงใจให้เกิดการยอมรับโดยไปใช้บริการโทรสาร ฯ มากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบบทบาทจูงใจของสื่อมวลชน สื่อเฉพาะกิจและสื่อบุคคลที่มีต่อระดับการยอมรับแล้ว ปรากฏว่าผู้ที่ได้รับการจูงใจจากสื่อมวลชนจะมีระดับการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสารที่แตกต่างไปจากผู้ที่ได้รับการจูงใจจากสื่อบุคคล ส่วนปัจจัยที่มีผลต่อการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสารนั้น ปรากฏว่า คุณลักษณะทางโทรสาร สถานะทางสังคมและเศรษฐกิจ พฤติกรรมการสื่อสารและคุณลักษณะทางบุคลิกภาพของผู้ใช้บริการโทรสาร ฯ มีผลต่อการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสาร และในขณะเดียวกันก็มีความสัมพันธ์กับระดับการยอมรับในทิศทางเดียวกันด้วย ยกเว้น สถานะทางสังคมและเศรษฐกิจที่ไม่มีความสัมพันธ์กับระดับการยอมรับและไม่สามารถอธิบายความแตกต่างของระดับการยอมรับได้ ในปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้ คุณลักษณะทางบุคลิกภาพของผู้ใช้บริการโทรสารมีความสัมพันธ์และสามารถที่จะอธิบายความแตกต่างของระดับการยอมรับระบบสื่อสารทางโทรสารมากที่สุด รองลงมาคือ คุณลักษณะของโทรสาร ส่วนปริมาณหรือขอบเขตในการใช้โทรสารของสังคมไทยนั้น พบว่ามีปริมาณการใช้โทรสารในจำนวนที่ไม่สูงนัก แต่มีแนวโน้มที่จะมีการใช้อย่างแพร่หลายในอนาคต เมื่อพิจารณาดูจากทัศนคติที่มีต่อโทรสารของผู้ใช้บริการโทรสาร ฯ