สงครามเชียงตุงในประวัติศาสตร์ไทย พ.ศ. 2392-2488

Abstract

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับสงครามเชียงตุงในประเด็นของสาเหตุ การดำเนินการ (กระบวนการกลยุทธ์) และผลของสงครามที่เกิดขึ้นแต่ละครั้งในประวัติศาสตร์ไทยช่วง พ.ศ.๒๓๙๒-๒๔๘๘ วัตถุประสงค์ที่สำคัญประการหนึ่งของงานวิจัยเรื่องนี้คือ การศึกษาประเด็นผลกระทบของสงครามเชียงตุงต่อไทยและต่อความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับเชียงตุงรวมถึงประเทศอื่นที่เกี่ยวข้องอันได้แก่พม่าและอังกฤษ โดยระเบียบวิธีการวิจัยที่ใช้คือ การมุ่งวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบเกี่ยวกับเหตุการณ์สงครามที่เกิดขึ้นในแต่ละสมัยว่ามีลักษณะที่เป็นจุดร่วมหรือจุดต่างกันอย่างไร ผลจากการศึกษาพบว่า สงครามเชียงตุงที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ไทยช่วง พ.ศ.๒๓๙๒-๒๔๘๘ มีทั้งหมด ๔ ครั้ง ได้แก่ ครั้งที่ ๑ พ.ศ.๒๓๙๒ ในรัชกาลที่ ๓ ครั้งที่ ๒ และ ๓ พ.ศ.๒๓๙๕ และ พ.ศ.๒๓๙๗ ในรัชกาลที่ ๔ และครั้งสุดท้าย พ.ศ.๒๔๘๕ ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๒ โดยมีจุดร่วมที่สำคัญ คือ เรื่องผลกระทบอย่างชัดเจนของสภาพภูมิรัฐศาสตร์ของเชียงตุงซึ่งตั้งอยู่ในเขตภูเขาและที่ราบสูง กับทั้งยังมีหนทางไกลและทุรกันดาร ที่มีต่อยุทธศาสตร์การทำสงครามเชียงตุงของฝ่ายไทย นอกจากนี้ ภาวะสุญญากาศทางอำนาจในดินแดนรัฐฉานและท่าทีของผู้ปกครองเชียงตุงมีผลกระทบที่สำคัญต่อการตัดสินใจของไทยในการดำเนินการสงคราม ส่วนจุดต่างในการทำสงครามเชียงตุงครั้งต่างๆ คือ แนวคิดเบื้องหลังการทำสงครามและยุทธศาสตร์การดำเนินสงครามของฝ่ายไทยที่มีความแตกต่างกันไปตามบริบททางการเมืองการปกครองและสังคมที่แวดล้อมอยู่ในแต่ละช่วงเวลา