การศึกษาต้นแบบความเป็นครูดนตรี : กรณีศึกษา พันเอกชูชาติ พิทักษากร ศิลปินแห่งชาติ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาคุณลักษณะของความเป็นครูดนตรีในด้านต่าง ๆ ของพันเอกชูชาติ พิทักษากร ศิลปินแห่งชาติ 2) สร้างแนวทางคุณลักษณะของความเป็นครูดนตรี โดยมีต้นแบบคือพันเอกชูชาติ พิทักษากรศิลปินแห่งชาติ วิธีการดำเนินการวิจัยครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์สำหรับพันเอกชูชาติ พิทักษากร และลูกศิษย์โดยตรงของท่าน เก็บรวมรวมข้อมูลโดยการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการตีความ สร้างข้อสรุปแบบอุปนัย และนำเสนอเป็นความเรียง ผลการวิจัย พบว่า 1) คุณลักษณะของความเป็นครูดนตรีทั้ง 4 ด้าน ของพันเอกชูชาติ พิทักษากร คือ ด้านบุคลิกภาพของท่าน มีความสำรวมทางกิริยามารยาทเป็นแบบอย่างต่อศิษย์ โดยท่านจะไม่ใช้อารมณ์ในการแก้ปัญหา มีวินัยในเรื่องของเวลาอย่างดีเยี่ยม ท่านรับผิดชอบหน้าที่ของตนได้ทุกบทบาท รวมถึงใฝ่รู้อยู่ตลอดเวลา ท่านมีความมุ่งมั่นต่อวิชาชีพ มีความถ่อมตนและให้เกียรติผู้อื่นเสมอ ท่านรู้จักประเมินตนเอง และดูแลสุขภาพตนอย่างดี ด้านคุณธรรมและจรรยาบรรณ ท่านยึดพุทธศาสนาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยว ยังให้ความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ รวมถึงเปิดใจกว้างต่อศิษย์ในฐานะครู ท่านรักและเห็นคุณค่าในวิชาชีพครูเสมอ ด้านความรู้และประสบการณ์ ท่านได้รับความรู้ทั้งศาสตร์ด้านดนตรี เช่น ดนตรีไทยและตะวันตก ด้านการอำนวยเพลง และประพันธ์เพลง รวมถึงศาสตร์อื่น ๆ เช่น โยคะ ยิมนาสติก และด้านการสอน ท่านเน้นการเตรียมการสอน โดยมีหลักการสอน คือ การวิเคราะห์ผู้เรียน การวิเคราะห์หลักสูตร การกำหนดเป้าหมายในการเรียนการสอนด้วยวิธีการอธิบาย การสาธิต เพื่อให้ความสำคัญในเรื่องของเสียง การบูรณาการการสอน หลักในการซ้อมดนตรีที่เป็นการซ้อมแบบมีเสียงและการซ้อมเงียบด้วยศาสตร์ทางยิมนาสติก โดยท่านนำศาสตร์อื่นเข้ามาช่วยสอน เช่น โยคะ ยิมนาสติก ฤาษีดัดตน ไทเก๊กหรือไทชิ เพื่อฝึกความยืดหยุ่นและความแข็งแรงของร่างกาย โดยเฉพาะจิต สติ สมาธิ รวมถึงการสอนหลักธรรมทางพุทธศาสนาทั้งฝ่ายเถรวาทและมหายานนิกายเซ็น 2) นำเสนอแนวทางต้นแบบความเป็นครูดนตรีของพันเอกชูชาติ พิทักษากร ประกอบด้วยรายละเอียดของคุณลักษณะด้านบุคลิกภาพ ด้านคุณธรรมและจรรยาบรรณ ด้านความรู้และประสบการณ์ และด้านการสอน