การวิเคราะห์มโนทัศน์และการปฏิบัติงานประเมินผลภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษามโนทัศน์และการปฏิบัติงานประเมินผลภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 2) วิเคราะห์สภาพการปฏิบัติงาน ปัญหา อุปสรรค แนวทางแก้ไขปัญหา และปัจจัยที่ส่งผลต่อการปฏิบัติงานของโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จระดับสูงและระดับต่ำ โดยใช้วิธีการเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพในการศึกษา กลุ่มตัวอย่างเป็นครูจำนวน 929 คน จาก 61 โรงเรียน สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติ ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามเพื่อจำแนกระดับมโนทัศน์และการปฏิบัติงาน และคัดเลือกกรณีศึกษา 2 โรงเรียน คือ โรงเรียนที่ประสบความ สำเร็จระดับสูง และโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จระดับตํ่าเพื่อศึกษาเชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรม SPSS for Wmdow และวิธีการเชิง คุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า 1. การจำแนกโรงเรียนตามระดับมโนทัศน์และการปฏิบัติงานประเมินผลภายในสถานศึกษาได้เป็น 4 รูปแบบ โดยโรงเรียนรูปแบบที่ 1 มีมโนทัศน์และการปฏิบัติงานระดับสูงมีจำนวนน้อยที่สุดร้อยละ 21.30 ส่วนโรงเรียนรูปแบบที่ 2 มีมโนทัศน์ระดับสูงแต่การปฏิบัติงานระดับตํ่า โรงเรียนรูปแบบที่ 3 มีมโนทัศน์ระดับตํ่าแต่การปฏิบัติงานระดับสูง และโรงเรียนรูปแบบที่ 4 มีมโนทัศน์และการปฏิบัติงานระดับต่ำ มีจำนวนเท่ากันคิดเป็นร้อยละ 26.20 2. โรงเรียนรูปแบบที่ 2 มีคะแนนเฉลี่ยมโนทัศน์สูงที่สุดเท่ากับ 34.35 ส่วนโรงเรียนรูปแบบที่ 3 มีคะแนนเฉลี่ยการปฏิบัติงานสูงที่สุดเท่ากับ 1.38 3. แนวทางการปฏิบัติงานประเมินผลภายในสถานศึกษาพบว่า โรงเรียนทั้ง 4 รูปแบบมีแนวทางในการปฏิบัติงานส่วนใหญ่สอดคล้องกัน มีเพียงบางส่วนที่โรงเรียนรูปแบบที่ 1 ปฏิบัติต่างจากโรงเรียนรูปแบบอื่นดังนี้ 1) การพัฒนาความรู้และทักษะในการประเมินผลภายในสถานศึกษา ใช้วิธีการส่งครูแกนนำของโรงเรียนไปอบรมแล้วนำความรู้มาขยายผลให้ครูในโรงเรียน 2) การนิเทศ กำกับ ติดตามเพื่อกระตุ้นและส่งเสริมให้ดำเนินงานตามแผน 3 ครั้ง/ภาคเรียน 3) มีการรายงานการประเมินตนเองภาคการศึกษาละ 1 ครั้ง 4. สภาพการปฏิบัติงานประเมินผลภายในของโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จระดับสูง มีการปฏิบัติงานตามวงจร PDCA อย่างต่อเนื่องอยู่ในวงจรการทำงานปกติ ส่วนโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จระดับต่ำมีการปฏิบัติงานในขั้นตอน P และ D เท่านั้น 5. ปัจจัยแห่งความสำเร็จในการปฏิบัติงานประเมินผลภายในสถานศึกษาคือ 1) ภาวะผู้นำของผู้บริหาร 2) ความพร้อมในการทำงานของบุคลากร 3) การทำงานเป็นทีม 4) การปฏิบัติงานอย่างต่อเนื่องและอยู่ในวงจรปกติของการทำงาน 5) การมีส่วนร่วมของชุมชน และ 6) ความรู้สึกในการเป็นเจ้าของโรงเรียนร่วมกัน