Abstract:
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนาโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ การวิจัย แบ่งเป็น 2 ระยะ ระยะที่ 1 เป็นการพัฒนารูปแบบโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพจากการดำเนินการ 4 ขั้นตอน ขั้นตอนแรกศึกษาแนวคิดการดำเนินงานโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพจากเอกสารและสำรวจความคิดเห็นของผู้นิเทศงานโรงเรียนส่งเสริมที่ปฏิบัติงานใน 12 ศูนย์เขตและคณะกรรมการโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ จำนวน 13 แห่ง หลังจากนั้นจึงยกร่างรูปแบบโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพและนำรูปแบบที่เสนอไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบเพื่อปรับปรุงอีกครั้งหนึ่ง ส่วนการวิจัยระยะที่ 2 เป็นการศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพที่พัฒนาขึ้นโดยการวิจัยเชิงทดลองในสถานการณ์จริงแบบมีกลุ่มทดลองกลุ่มเดียวมีการวัดผลก่อนและหลังการทดลองกับนักเรียนชั้นมัธยม 1-3 จำนวน 9+8 คน ครูจำนวน 19 คน และผู้ปกครองนักเรียนชั้นดักล่าว จำนวน 88 คน ที่โรงเรียนบ้านต๋อม จ.พะเยา ผู้วิจัยสร้างแบบวัดความรู้ ทัศนคติและพฤติกรรมสุขภาพเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลและเปรียบเทียบผล 3 ระยะ คือ ก่อนการทดลอง หลังการทดลองและติดตามวัดซ้ำการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงสัมพันธ์ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ผู้วิจัยได้พัฒนารูปแบบโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพที่ใช้โรงเรียนเป็นฐานและมีผู้บริหารเป็นหลัก โรงเรียนดังกล่าวบริหารงานแบบมีส่วนร่วมทั้งจากภายในโรงเรียนและชุมชน มีการแต่งตั้งคณะกรรมการส่งเสรีมสุขภาพของโรงเรียนในลักษณะพหุภาคีโดยมีหน่วยงานหรือคณะบุคคลจากภายนอกมาร่วมเป็นกรรมการกับผู้แทนของโรงเรียน ครูของโรงเรียนได้รับการแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการดำเนินงาน 4 คณะ เพื่อบริหารงานภายในโรงเรียนร่วมกับคณะผู้บริหาร การจัดกิจกรรมตาม 10 องค์ประกอบที่องค์การอนามัยโลกกำหนดเป็นไปตามสภาพปัญหาและความต้องการจำเป็นของโรงเรียน ผู้วิจัยเสนอกระบวนการคำเนินงานใน ขั้นก่อนเตรียมการ ขั้นเตรียมการและขั้นดำเนินการสำหรับโรงเรียนเพื่อการนำไปสู่การพัฒนาสุขภาพที่ยั่งยืน ผลการทดสอบประสิทธิผลของรูปแบบ พบว่า หลังการทดลองใช้รูปแบบและติดตามวัดซํ้าค่าคะแนนเฉลี่ยความรู้เรื่องสุขภาพ ทัศนคติต่อการส่งเสริมสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพของนักเรียน ครู และผู้ปกครองนักเรียน สูงขึ้นกว่าก่อนการทดลองใช้รูปแบบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p=.05
