การศึกษาความสำคัญของวิวัฒนาการการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณาไทย ที่มีต่อการสอนสาขาออกแบบนิเทศศิลป์ ระดับปริญญาตรี ในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ สังกัดทบวงมหาวิทยาลัย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้แบ่งออกเป็น 2 ตอน วัตถุประสงค์การวิจัยตอนที่ 1 เพื่อศึกษาวิวัฒนาการการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณาไทยวัตถุประสงค์การวิจัย ตอนที่ 2 เพื่อศึกษาความสำคัญของวิวัฒนาการการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณาไทยที่มีต่อการสอนสาขาออกแบบนิเทศศิลป์ ระดับปริญญาตรี ในสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ สังกัดทบวงมหาวิทยาลัย ประชากรที่ใช้ในการวิจัยตอนที่ 1 เป็นนิตยสารและนิตยสารสตรี เครื่องมือการวิจัยได้แก่ 1) แบบสัมภาษณ์ 2) แบบบันทึกการสำรวจนิตยสาร และ 3) แบบบันทึกข้อมูลสิ่งพิมพ์โฆษณา วิเคราะห์ข้อมูลในรูปความเรียงพรรณนาวิเคราะห์ (Analytical Description) และตรวจสอบความเที่ยงตรงของเนี้อหาโดยวิธีการของไวท์ (Whyte, 1955) ประชากรที่ใช้ในการวิจัยตอนที่ 2 เป็นอาจารย์ผู้สอนสาขาออกแบบนิเทศศิลป์ เครื่องมือการวิจัยได้แก่ แบบสอบถามเกี่ยวกับความสำคัญของวิวัฒนาการการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณาไทยที่มีต่อการสอน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าร้อยละ ค่ามัชฌิมเลขคณิต และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยตอนที่ 1 พบว่าวิวัฒนาการการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณาไทยด้านการจัดวางหน้าแบ่งยุคสมัยได้ดังนี้ 1) ยุคตัวอักษรล้วน โฆษณาขนาดเล็ก จัดวางหน้าแบบหนักบท (พ.ศ. 2388-2410) 2) ยุคภาพประกอบขนาดเล็ก โฆษณาขนาดกลาง (พ.ศ. 241 1-2455) 3) ยุคภาพประกอบขนาดกลาง จัดวางหน้าแบบกรอบผสมแบบละครสัตว์ (พ.ศ. 2456-2470) 4) ยุคนิยมไทย ภาพประกอบขนาดใหญ่ กรอบโฆษณาเป็นแบบลายประดิษฐ์ (พ.ศ. 2471-2495) 5) ยุคภาพถ่ายขาวดำรูปทรงสี่เหลี่ยม ภาพประกอบลายเส้นขนาดใหญ่ (พ.ศ. 2496-2510) 6) ยุคโฆษณาสี ภาพถ่ายขนาดใหญ่ เริ่มการใช้กริด (พ.ศ. 2511-2530) 7) ยุคการจัดวางหน้าด้วยคอมพิวเตอร์เน้นภาพประกอบและพื้นที่ว่างเป็นจุดเด่น (พ.ศ. 2531 -2543) ด้านการจัดเรียงตัวอักษร แบ่งยุคสมัยได้ดังนี้ 1) ยุคตัวเรียงพิมพ์ (พ.ศ. 2388-2465) 2) ยุคตัวเรียงพิมพ์ผสมตัวอักษรบล็อกไม้ (พ.ศ. 2466-2470) 3) ยุคตัวเรียงพิมพ์ผสมตัวอักษรบล็อกโลหะ (พ.ศ. 2471-2495) 4) ยุคการออกแบบตัวอักษร ตัวอักษรบล็อกโลหะลักษณะตัวเขียน (พ.ศ. 2496-2510) 5) ยุคตัวเรียงพิมพ์ด้วยเครื่อง Monotype (พ.ศ. 2511 -2520) 6) ยุคตัวอักษร คอมพิวท์กราฟิค (Computegraphic) (พ.ศ. 2521-2530) 7) ยุคตัวอักษรจากคอมพิวเตอร์และการจัดเรียงตัวอักษรรูปแบบใหม่ (พ.ศ. 2531 - 2543) ด้านภาพประกอบแบ่งยุคสมัยได้ดังนี้ 1) ยุคภาพประกอบลายเส้นขาวดำขนาดเล็ก บล็อกไม้ (พ.ศ. 2411 -2450) 2) ยุคภาพประกอบลายเส้นขาวดำขนาดกลาง บล็อกไม้ (พ.ศ. 2451 -2470) 3) ยุคภาพประกอบลายเส้นผสมฮาล์ฟโทนขาวดำ ขนาดใหญ่บล็อกโลหะ (พ.ศ. 2471-2495) 4) ยุคทองของภาพประกอบลายเส้นขาวดำ (พ.ศ. 2496-2510) 5) ยุคภาพถ่ายสี ภาพวาดเทคนิคหลากหลาย (พ.ศ. 251 1 -2535) 6) ยุคภาพประกอบเทคนิคคอมพิวเตอร์ (พ.ศ. 2536-2543) ผลการวิจัยตอนที่ 2 พบว่า 1) ด้านวัตถุประสงค์การสอน วิวัฒนาการฯ ทำให้ผู้เรียนสามารถวิเคราะห์ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบของการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณา ได้แก่ การจัดวางหน้า การจัดเรียงตัวอักษร และภาพประกอบ 2) ด้านเนี้อหาสาระ วิวัฒนาการฯ ทำให้ผู้เรียนเข้าใจหลักเกณฑ์ในการพิจารณาออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณา ได้แก่ กลุ่มเป้าหมาย ขั้นตอนการออกแบบสิ่งพิมพ์โฆษณา และกระบวนการผลิตสิ่งพิมพ์โฆษณาชิ้นนั้น ๆ 3) ด้านวิธีการสอน ผู้สอนควรแจ้งให้ผู้เรียนทราบ ถึงจุดมุ่งหมายในการสอนวิวัฒนาการก่อนการสอน และ การสอนวิวัฒนาการฯ ด้านการจัดเรียงตัวอักษรควรใช้วิธีการสอนแบบฝึกปฏิบัติจึงจะสอดคล้องกับอุดประสงค์การสอนและเนี้อหาสาระ 4) ด้านสื่อการสอน สื่อการสอนทำให้ผู้เรียนเข้าใจวิวัฒนาการฯ ได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว และ เกิดมโนทัศน์ที่ชัดเจน และ 5) ด้านการประเมินผลการสอน ควรยึดวัตถุประสงค์ของการสอนเป็นหลักในการประเมิน