ปัญหาข้อกฎหมายเกี่ยวกับ SHRINK-WRAPPED LICENSING

Abstract

สัญญาอนุญาตให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ประเภทที่ใช้กับบุคคลจำนวนมาก (mass market) ในปัจจุบันมีอยู่หลายรูปแบบ ได้แก่ สัญญา shrinkwrap, clickwrap และ browsewrap สัญญาทั้งสามประเภทนี้มีข้อพิจารณาที่แตกต่างกันออกไป สำหรับสัญญาประเภท shrinkwrap นั้นมีข้อพิจารณาเกี่ยวกับประเภทของสัญญาและเวลาเกิดสัญญา เนื่องจากสัญญาประเภทนี้จะมีช่วงห่างของเวลาที่มีการทำคำเสนอและคำสนองซื้อขายบรรจุภัณฑ์โปรแกรมคอมพิวเตอร์ และเวลาที่ผู้ใช้ได้รับโปรแกรมคอมพิวเตอร์โดยมีสัญญาอนุญาตให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์แนบมาด้วย ผลจากการศึกษาพบว่าสัญญาที่เกิดขึ้นจากธุรกรรมประเภทนี้มี 2 สัญญาคือ สัญญาซื้อขายระหว่างผู้ซื้อโปรแกรมคอมพิวเตอร์และผู้ขายหรือร้านค้า และสัญญาอนุญาตให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ ซึ่งเป็นสัญญาระหว่างผู้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์และเจ้าของลิขสิทธิ์ในโปรแกรมดังกล่าว ส่วนสัญญาประเภท clickwrap และ browsewrap นั้น ไม่มีข้อพิจารณาเรื่องช่วงห่างของระยะเวลาการทำคำเสนอและคำสนองและระยะเวลาที่ได้รับโปรแกรมคอมพิวเตอร์พร้อมสัญญาอนุญาตให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ เนื่องจากผู้ใช้สามารถพิจารณาข้อสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิและทำการดาวน์โหลดโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้นได้ทันที สัญญาที่เกิดขึ้นจากธุรกรรมประเภทนี้จึงมีเพียงหนึ่งสัญญา อันได้แก่สัญญาให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์เนื่องจากไม่มีการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์เฉพาะสิ่งแต่อย่างใด สัญญา shrinkwrap, clickwrap และ browsewrap เป็นสัญญาที่มีผลบังคับสมบูรณ์ ส่วนข้อสัญญาจะมีผลบังคับได้มากน้อยเพียงใด เป็นเรื่องที่ต้องพิจารณาตามกฎหมายว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรมอีกชั้นหนึ่ง วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ยังได้ศึกษาถึงความจำเป็นในการมีกฎหมายเฉพาะ โดยศึกษาจากกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกาคือ Uniform Computer Information Transactions Act (UCITA) พบว่ากฎหมาย UCITA มีหลายประเด็นที่ไม่เป็นธรรมกับผู้บริโภค ประเทศไทยในฐานะประเทศผู้บริโภคเทคโนโลยีจึงไม่จำเป็นต้องมีกฎหมายเฉพาะเช่น UCITA เหมือนดังบางรัฐในประเทศสหรัฐอเมริกา เนื่องจากกฎหมายของประเทศไทยที่ใช้บังคับในปัจจุบันอันได้แก่ กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค และกฎหมายว่าด้วยข้อสัญญาที่ไม่เป็นธรรม สามารถนำมาใช้ควบคุมสัญญาอนุญาตให้ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว