การศึกษาเปรียบเทียบการบริหารและบังคับใช้กฎหมายแข่งขันทางการค้า

Abstract

ปัญหาความไม่มีประสิทธิภาพในการบังคับใช้กฎหมายป้องกันการผูกขาดตลอดระยะเวลาประมาณ 5 ปีนับแต่กฎหมายมีผลบังคับใช้เป็นที่มาให้ผู้วิจัยตั้งสมมติฐานว่ามีสาเหตุจากความบกพร่องของกฎหมายซึ่งจัดตั้งองค์กรรวมทั้งอำนาจและหน้าที่ในการควบคุมกฎหมาย สาระสำคัญของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงมุ่งศึกษาถึงระบบกฎหมายแข่งขันทางการค้าของประเทศไทยโดยเฉพาะในการจัดวางโครงสร้างองค์กรกำกับดูแลกฎหมายรวมถึงขอบเขตของอำนาจและหน้าที่ซึ่งพระราชบัญญัติการแข่งขันทางค้า พ.ศ. 2542 ได้จัดตั้งขึ้น โดยทำการศึกษาเปรียบเทียบกับระบบกฎหมายของต่างประเทศ ได้แก่ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศญี่ปุ่น และประเทศเยอรมัน จากการศึกษาพบว่าในระบบกฎหมายของต่างประเทศทุกประเทศได้จัดตั้งองค์กรอิสระภาครัฐขึ้นเพื่อกำกับดูแลกฎหมาย ซึ่งรูปแบบนี้มีที่มาจาก Independent Regulatory Agency ของประเทศสหรัญอเมริกา โดยประเทศญี่ปุ่นนำแนวทางการจัดตั้ง Federal Trade Commission (FTC) มาประยุกต์เป็น Japan Fair Trade Commission และในประเทศเยอรมันที่แม้จะมี Federal Cartel Office อันเป็นรูปแบบที่พัฒนาขึ้นเองแต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่ามิได้รับอิทธิพลมาจาก FTC โดยเฉพาะในประเด็นเรื่องความเป็นอิสระขององค์กร ซึ่งเมื่อนำมาเปรียบเทียบกับคณะกรรมการแข่งขันทางการค้าอันเป็นองค์กรกำกับดูแลของรัฐที่มีอยู่ในประเทศไทยปรากฏชัดว่าลักษณะทางโครงสร้างขององค์กรขาดความเป็นอิสระ สำหรับปัญหาขอบเขตอำนาจและหน้าที่ของคณะกรรมการแข่งขันทางการค้าผู้วิจัยได้วิเคราะห์ผ่านทางประเด็นความโปร่งใสกระบวนการบริหารและบังคับใช้กฎหมายและประเด็นการเยียวยาเมื่อเกิดการฝ่าฝืนกฎหมายขึ้น และพบว่ามีมาตรการหลายประการที่มิได้มีอยู่ในระบบกฏหมายไทยซึ่งมีความน่าสนใจและน่าจะมีความเหมาะสมในการนำมาปรับใช้ เช่น การกำหนดแนวทางปฎิบัติ การออกคำเตือน การให้คำแนะนำ และการนำโทษปรับทางปกครองมาใช้แทนโทษทางอาญา เป็นต้น โดยวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ยังได้วิเคราะห์ถึงการกำหนดองค์กรตรวจสอบการใช้อำนาจของคณะกรรมการตามหลักศุภนิติกระบวน ซึ่งในระบบกฎหมายต่างประเทศที่ทำการศึกษาจะมีกระบวนการทบทวนโดยศาลที่เรียกว่า Judicial Review อันเป็นการตรวจสอบโดยองค์กรตุลากร และบทบาทของเอกชนอันเป็นส่วนเสริมของระบบการบังคับใช้กฎหมายแข่งขันทางการค้าที่ในประเทศไทยยังขาดการให้อำนาจเอกชนฟ้องขอคำสั่งศาลให้หยุดกระทำการ และการเรียกร้องค่าเสียหายยังมีความยากในการบังคับใช้ตามสภาพความเป็นจริง ผู้วิจัยจึงขอเสนอให้ทำการปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย กล่าคือ ปฏิรูปการจัดวางโครงสร้างองค์กรเสียใหม่โดยให้คณะกรรมการมีความอิสระและมีกระบวนการ Judicial Review ตรวจสอบการใช้อำนาจ และเพิ่มเครื่องมือในการบังคับใช้กฎหมาย ได้แก่ การเตือน การให้คำแนะนำการสร้างกฎเกณฑ์ทางการค้า การกำหนดค่าปรับโดยคณะกรรมการ และการให้สิทธิแก่เอกชนเพิ่มเติมให้สามารถปกป้องสิทธิของตนและเป็นแรงจูงใจในการบังคับใช้กฎหมายอีกทางหนึ่ง