การทดแทนค่าเสียหายแก่ผู้เสียหายในคดีอาญาหรือเหยื่ออาชญากรรมโดยรัฐ

Abstract

เมื่อมีอาชญากรรมเกิดขึ้น เหยี่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายในคดีอาญา ย่อมตกเป็นผู้ได้รับผลร้ายจากการกระทำนั้น และบุคคลเหล่านั้นย่อมมีสิทธิตามกฎหมายในอันที่จะได้รับการเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นจากผู้กระทำความผิด แต่โดยที่ฐานะทางเศรษบกิจของผู้กระทำความผิดโดยทั่ว ๆ ไปไม่เอื้ออำนวยต่อการชำระหนี้ค่าสินไหมทดแทน รวมทั้งกฎหมายที่เกี่ยวกับการดำเนินคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามีข้อบกพร่องอยู่มากมาย อันทำให้การชดใช้ค่าสินไหมทดแทนดังกล่าวไปไม่อาจกระทำได้สมดังเจตนารมณ์ของกฎหมาย ความเสียหายที่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายได้รับนั้น สมควรที่จะมีการเยียวยาแก้ไขให้ได้มากที่สุด แต่ด้วยเหตุผลในเรื่องอุปสรรคและปัญหาของการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนของผู้กระทำความผิดดังกล่าว ภาระหน้าที่ในการเยียวยานี้จึงควรตกอยู่กับรัฐ โดยการที่รัฐรับเป็นผู้จ่ายค่าทดแทน (Compensation) ให้แก่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายแทนผู้กระทำความผิด นอกเหนือไปจากการลงโทษทางอาญาแก่ผู้กระทำความผิด ซึ่งหลักการจ่ายค่าทดแทนให้แก่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายโดยรัฐ ดังกล่าวนี้อยู่บนพื้นฐานของหลักการ 3 ประการ คือ 1. รัฐปฏิบัติหน้าที่ในการป้องกันมิให้เกิดอาชญากรรมขึ้นในสังคมบกพร่อง 2. ผู้ที่ตกเป็นเหยื่ออาชญากรรมเป็นบุคคลที่ได้รับผลร้ายแทนสมาชิกอื่นในสังคม สังคมจึงต้องมีส่วนช่วยเหลือบุคคลนั้น 3. เป็นการขยายบริการทางด้านสวัสดิการสังคม วิทยานิพนธ์นี้จึงมุ่งศึกษาถึงความเป็นไปได้ในการนำเอาระบบการจ่ายค่าทดแทนให้แก่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายโดยรัฐนี้มาใช้ในประเทศไทย ทั้งนี้เพื่อให้เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายได้รับการเยียวยาแก้ไขความเสียหายที่เขาได้รับให้ได้มากที่สุด และเพื่อให้ประเทศไทยอยู่ในฐานะเช่นรัฐ สวัสดิการ (State Welfare) ต่อไปในอนาคต ทั้งนี้ โดยในการวิจัยนี้ได้เสนอให้มีการนำเอาระบบการจ่ายค่าทดแทนดังกล่าวมาใช้ในประเทศไทยในฐานะเป็นสวัสดิการสังคมของรัฐ รวมทั้งการแก้ไขประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาในเรื่องการฟ้องคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาเพื่อเป็นมาตรการเสริมให้แก่เหยื่ออาชญากรรมหรือผู้เสียหายในการเรียกให้ผู้กระทำความผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ตน ตลอดจนข้อเสนอแนะในทางอาชญาวิทยา และสังคมเพื่อเป็นการเผยแพร่ความรู้ในด้านศาสตร์ว่าด้วยเหยื่ออาชญากรรม (Victimology) ให้แก่ประชาชนทราบไปพร้อม ๆ กันอีกด้วย