อำนาจตุลาการกับการวินิจฉัยสถานะทางรัฐธรรมนูญของศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

Abstract

“ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์” ถือว่ามีคุณค่าสูงสุด เพราะหมายถึงความมีค่าของมนุษย์แต่ละคนทั้งในแง่ของความมีค่าในตัวของผู้นั้นเองและในสถานภาพของความเป็นมนุษย์ของแต่ละคนด้วย ถือเป็นคุณค่าที่มีลักษณะเฉพาะอันสืบเนื่องมาจากความเป็นมนุษย์และเป็นคุณค่าที่ผูกพันอยู่เฉพาะกับความเป็นมนุษย์เท่านั้นโดยไม่ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขอื่นใดทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็น เพศ วัย เชื้อชาติ ศาสนา ความเชื่อ หรือสีผิว เป็นต้น ทั้งจะต้องไม่คำนึงถึงความสามารถทางสติปัญญาในการรับรู้สิ่งต่าง ๆ ของผู้นั้นด้วย อันถือได้ว่าเพียงความเป็นมนุษย์เท่านั้นที่เป็นเงื่อนไขไปสู่ความมีศักดิ์ศรีดังกล่าว ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์จึงมีคุณค่าอยู่ในตัวของมนุษย์ทุกคน และคุณค่าของมนุษย์ดังกล่าวนี้เป็นสิ่งที่ไม่อาจถูกพรากหรือทำให้สูญเสียไปด้วยวิธีการใด ๆ โดยมีความมุ่งหมายเพื่อให้มนุษย์มีความอิสระในการที่จะพัฒนาบุคลิกภาพส่วนตัวของบุคคลนั้น ๆ ภายใต้ความรับผิดชอบของตนเอง ทำให้ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ได้กลายมาเป็นความหมายจำเพาะและเป็นตัวกำหนดความหมายของความเป็นมนุษย์ทุกคนไปโดยปริยาย การรับรองคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ในประเทศไทยได้ปรากฏเป็นลายลักษณ์อักษรครั้งแรก โดยถูกบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 จนกระทั่งถึงรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และรัฐธรรมนูญฉบับต่อมาก็ได้บัญญัติรับรองคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ไว้ ซึ่งการที่รัฐธรรมนูญได้บัญญัติคำว่าศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์แยกต่างหากจากคำว่า “สิทธิ และเสรีภาพ” ย่อมเห็นได้ว่ารัฐธรรมนูญมีเจตนารมณ์ที่ชัดเจนที่จะให้การรับรองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ แยกต่างหากจาก “สิทธิและเสรีภาพ” เช่นเดียวกับรัฐธรรมนูญในต่างประเทศที่ได้ให้การรับรองคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ไว้โดยเฉพาะเช่นเดียวกัน ซึ่งศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์นี้ถือเป็นรากฐานที่มาของบรรดาสิทธิและเสรีภาพทั้งปวงที่รัฐจะล่วงละเมิดมิได้ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ไม่มีนิยาม หรือบทบัญญัติแห่งกฎหมายใดอธิบายความหมายไว้โดยชัดแจ้ง ประกอบกับยังคงเป็นเรื่องใหม่ในวงการกฎหมายไทย ดังนั้น ศาล หรือ องค์กรตุลาการ ซึ่งเป็นองค์กรวินิจฉัยข้อพิพาทจึงมีหน้าที่ต้องวินิจฉัยสถานะทางรัฐธรรมนูญของศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์เมื่อมีข้อพิพาท หรือ มีคดีความขึ้นสู่การพิจารณาของศาล ที่มีการล่วงล้ำหรือละเมิดต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ เพื่ออธิบายความหมายสถานะของศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ตลอดจนบังคับใช้กฎหมายเพื่อให้การรับรองคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์บรรลุตามเจตนารมณ์แห่งรัฐธรรมนูญ