แนวทางการพัฒนาพื้นที่ชานเมืองด้านตะวันตกเฉียงใต้ของเมืองพิษณุโลกเพื่อรองรับการขยายตัวของมหาวิทยาลัยนเรศวร

Abstract

การศึกษามีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาท หน้าที่ และความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่ชานเมืองด้านตะวันตกเฉียงใต้กับชุมชนเมืองพิษณุโลก และบทบาท ความสำคัญของมหาวิทยาลัยนเรศวร ที่มีผลต่อการขยายตัวและการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินในพื้นที่ชานเมืองด้านตะวันตกเฉียงใต้ เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนารองรับขยายตัวในอนาคต ผลการศึกษาพบว่า การขยายตัวอย่างรวดเร็วของชุมชนในตำบลท่าโพธิ์ เป็นผลมาจากโครงการพัฒนา มหาวิทยาลัยนเรศวรให้เป็นศูนย์กลางทางการศึกษาระดับสูงในภาคเหนือตอนล่าง ตามนโยบายโอกาสทางการศึกษาระดับสูงไปสู่ภูมิภาค การพัฒนามหาวิทยาลัยนเรศวรส่งผลให้บทบาทและความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนเมืองพิษณุโลกกับตำบลท่าโพธิ์เปลี่ยนแปลงไป จากชุมชนเกษตรกรรมชานเมืองกลายเป็นชุมชนที่มีบทบาทสนับสนุนการเป็นศูนย์กลางการศึกษาระดับสูงของเมืองพิษณุโลก และมีการขยายตัวของกิจกรรมทางเศรษฐกิจในพื้นที่โดยรอบมหาวิทยาลัยอย่างรวดเร็ว เพื่อให้บริการแก่ประชากรมหาวิทยาลัย เช่น บริการร้านอาหาร ร้านค้า และที่พักอาศัย จากการสำรวจพบว่า ประชากรมหาวิทยาลัยนเรศวรส่วนใหญ่ใช้บริการที่พักอาศัย และร้านอาหารในชุมชนโดยรอบมหาวิทยาลัย โดยมีสัดส่วนการใช้จ่ายในพื้นที่ดังกล่าวประมาณร้อยละ 21.61 ของค่าใช้จ่ายรวมต่อเดือน ในปี พ.ศ. 2550 พื้นที่เกษตรกรรมโดยรอบมหาวิทยาลัยนเรศวรจะเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินเป็นพาณิชกรรมอันได้แก่ ร้านอาหาร ร้านค้า และที่พักอาศัยเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากมหาวิทยาลัยนเรศวรจะมีประชากรมหาวิทยาลัยประมาณ 26,875 คน และส่งผลให้เกิดการจ้างงานที่เกี่ยวเนื่องกับมหาวิทยาลัยในตำบลท่าโพธิ์ประมาณ 4,893 คน มีผลให้ชุมชนโดยรอบมหาวิทยาลัยมีความต้องการใช้ที่ดินเพื่อรองรับการขยายตัวประมาณ 554 ไร่ การขยายตัวอย่างรวดเร็วของชุมชนในพื้นที่โดยรอบมหาวิทยาลัย ทำให้เกิดปัญหาหลายประการ เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวเป็นเขตจัดรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม ทำให้ไม่สามารถวางแผนพัฒนารองรับการขยายตัวของชุมชนได้ ดังนั้นการศึกษานี้จึงได้เสนอแนวทางการพัฒนาเพื่อสนับสนุนและส่งเสริมบทบาทการเป็นศูนย์กลางทางการศึกษาระดับสูงของตำบลท่าโพธิ์ โดยเสนอให้ยกเลิกเขตจัดรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมบางส่วนบริเวณโดยรอบมหาวิทยาลัยนเรศวรพื้นที่ประมาณ 2,725 ไร่ เพื่อพัฒนาเป็นชุมชนศูนย์กลางรองรับการขยายตัวจากการพัฒนามหาวิทยาลัย และเป็นศูนย์กลางการค้าและการบริการของตำบลท่าโพธิ์ และกำหนดเขตการใช้ที่ดินในตำบลท่าโพธิ์เป็น 3 เขต ได้แก่ พื้นที่ชุมชนศูนย์กลาง มีการใช้ดินประเภทที่อยุ่อาศัยหนาแน่นปานกลาง พื้นที่โดยรอบชุมชนศูนย์กลางในเขตจัดรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรมซึ่งได้เสนอให้ประกาศยกเลิก มีการใช้ที่ดินประเภทที่อยู่อาศัยหนาแน่นน้อย และพื้นที่อื่นๆ ในตำบลท่าโพธิ์มีการใช้ดินประเภทพื้นที่เกษตรกรรม นอกจากนี้ ได้เสนอข้อกำหนดการใช้ที่ดินประเภทต่างๆ เพื่อควบคุมและกำหนดการขยายบริการสาธารณูปโภค สาธารณูปการ และการป้องกันและแก้ไขปัญหาสภาพแวดล้อมในพื้นที่ เพื่อรองรับการขยายตัวของชุมชนในอนาคต