การวางแผนกลยุทธ์โดยใช้ ระบบการบริหารแบบเข็มมุ่ง : กรณีศึกษา ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ

Abstract

การแปรนโยบาย (หรือการบริหารเข็มมุ่ง) เป็นเสาหลักอันหนึ่งของ การบริหารคุณภาพเชิงรวม(หรือ ทีคิวเอ็ม) ซึ่งเป็น ส่วนที่ผลักดันการดำเนินการในระดับการบริหารกลยุทธ์ และแม้ว่าการบริหารงานประจำวันจะเป็นส่วนพื้นฐานขององค์กร แต่ เพื่อให้องค์กรสามารถที่จะอยู่รอดภายใต้สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีจำเป็นอย่างยิ่งที่ องค์กรจำต้องอาศัย มากกว่าการบริหารงานประจำวัน คือ การบริหารกลยุทธ์ ซึ่งสามารถตอบสนองต่อภาวะการณ์ดังกล่าวได้ และเพื่อจะทำให้เกิดสิ่งเหล่านี้องค์กรจำเป็นที่จะต้องทำให้เกิดความชัดเจนถึงข้ออ่อนด้อยทั้งที่ ปรากฏเป็นรูปธรรมและ นามธรรม ภายในระบบของตน ซึ่งการกำจัดจุดอ่อนทั้งหลายเหล่านั้นและพัฒนาระบบองค์กรโดยรวมให้เกิดขึ้นได้จำเป็นอย่าง ยิ่งที่จะต้องอาศัย การแปรนโยบาย งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ที่จะนำเอา การกระจายนโยบาย (Policy Deployment ) ตามแบบทีคิวเค็ม (TQM) หรือการแปรนโยบายไปสู่การปฏิบัติ จากระดับมหาวิทยาลัย (จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)ไปสู่หน่วยงานในระดับภาควิชา (ภาควิชา วิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์) และสร้างแผน ปฏิบัติการ (Operational plan) จากการแปรนโยบายช้างต้น โดย ขั้นตอนการแปรนโยบายนั้น มีวิธีการในหลายลักษณะ แต่สำหรับในการวิจัยนี้ได้ดำเนินการแบ่งแยกขั้นตอนการดำเนินการ วิจัย เป็น 6 ขั้นตอนหลักคือ 1. การวัดระบบโดยรวม 2. การกำหนดจุดมุ่งหมายหลักขององค์กร 3. การทำความเข้าใจ สถาน การณ์ และสภาพแวดล้อมของหน่วยปฏิบัติ 4. การกำหนดทรัพยากรในการบรรลุจุดมุ่งหมาย 5. การกำหนดกระบวนการ / งานของระบบการกระจายนโยบาย 6. กระบวนการแปรนโยบายไปสู่การปฏิบัติของภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ ซึ่งในการขั้นตอนที่ 1 และ 2 นั้นได้ทำการแบ่งระยะการดำเนินการไว้ 3 ระยะคือ ระยะจัดทำร่าง ระยะทบทวน และ ระยะทำความเข้าใจ/สื่อสาร เพื่อทำให้เกิดผลอย่างเป็นทางการ โดยเปิดโอกาสให้เกิดการมีส่วนร่วมมากที่สุดตั้งแต่ระดับ มหาวิทยาลัยจนไปถึง ระดับภาควิชาโดยมีผู้เข้ามามีส่วนร่วมกว่า 1,000 คน สำหรับกลไกสำคัญในการดำเนินการทั้ง 6 ขั้นตอนนั้นอาศัยกลไกสำคัญ 3 ประการคือ กลไกการระดมสมองเพื่อระบุประเด็น กลไกการระดมสมองเพื่อจัดลำดับความสำคัญ และกลไกการคิดอย่างเหตุผลสัมพันธ์ โดยอาศัยแบบฟอร์มการแปรนโยบาย เพื่อทำให้เกิดการลำดับความคิดตามกลไกดังกล่าวไปพร้อมกับสร้างความต่อเนื่องอย่างมีเหตุผลสัมพันธ์ ด้วยกระบวนการ ขั้นตอน และกลไกเหล่านี้ทำให้กระบวนการกระจายนโยบายตามแบบทีคิวเอ็ม เพื่อแปรนโยบายไปสู่การปฏิบัติจากระดับมหาวิทยาลัยไปสู่ภาควิชากรณีศึกษา พร้อมกับแผนปฏิบัติการนั้นเกิดขึ้นได้ ซึ่งระดับความหวังผลที่จะ เป็นโครงสร้างเบื้องต้นถือว่าสมบูรณ์ตามวัตถุประสงค์การวิจัย และแม้ว่าจะพบว่ามีจุดอ่อนอยู่บ้าง หากแต่ก็ย่อมเป็นที่ทราบว่า ผลนี้เป็นเพียง โครงของขั้นตอนการแปรนโยบายเบื้องต้นเท่านั้น ซึ่งสามารถอาศัยเป็นกลไกในการพัฒนา และปรับปรุงได้ดังที่ เสนอตัวแบบไว้ซึ่งจะให้เกิดความสมบูรณ์ของการแปรนโยบายต่อไป