การศึกษาลักษณะภายในและลักษณะภายนอกของโรงเรียนชุมชนในภาคกลาง ตามแนวความคิดการศึกษาชุมชน

Abstract

การวิจัยมีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาลักษณะภายในและลักษณะภายนอกของโรงเรียนชุมชนในภาคกลางตามแนวคิดการศึกษาชุมชนโดยจำแนกตามขนาดของโรงเรียนคือ ขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก 2) เพื่อเปรียบเทียบความสอดคล้องและความแตกต่างกันของลักษณะภายในและลักษณะภายนอกของโรงเรียนชุมชนแต่ละขนาด 3) เพื่อสังเคราะห์คุณลักษณะที่ส่งเสริมให้เป็นโรงเรียนชุมชนและคุณลักษณะที่เป็นอุปสรรคของโรงเรียนชุมชนแต่ละขนาด ด้วยการวิจับเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ กลุ่มครุและผู้บริหารโรงเรียนจำนวน 15 คน และกลุ่มผู้นำชุมชนในพื้นที่จำนวน 14 คน โดยใช้เครื่องมือวิจัย คือ แบบศึกษาเอกสารและแบบสัมภาษณ์ โดยวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ผลการศึกษาลักษณะภายในของโรงเรียนชุมชน ก) ด้านความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนและชุมชนพบว่า ผู้ปกครอง ศิษย์เก่า ปราชญ์ชาวบ้าน ชาวบ้านและพระสงฆ์ มีส่วนร่วมในโรงเรียน โดยสนับสนุนเงินสื่อและกิจกรรม ให้ความคิดเห็น เป็นวิทยากรกรรมการสถานศึกษา ข) ด้านการพัฒนาบุคลากรของโรงเรียนพบว่าบุคลากรส่วนใหญ่ไม่ได้เข้าหาชุมชน ค) ด้านบทบาทของครูพบว่าครูจัดการสอนให้สอดคล้องกับชุมชนได้ ครูเป็นผู้ให้คำปรึกษาและวิทยากรแก่ชุมชน ง) ด้านการจัดกิจกรรมและหลักสูตร 4 ด้าน โรงเรียนจัดได้ตามความพร้อมของแต่ละโรงเรียน ส่วนผลการศึกษาลักษณะภายนอกของโรงเรียนชุมชน ก) ด้านบทบาทและคุณสมบัติของผู้นำชุมชนพบว่า ให้ความคิดเห็นและเงินทุน มีมนุษย์สัมพันธ์ดีและเป็นคนในท้องถิ่น ข) ด้านแหล่งทรัพยากรชุมชนพบว่าโรงเรียนนำคน องค์กรและธรรมชาติในชุมชนมาใช้ได้เหมาะสม ค) ความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชนกับผู้นำหมู่บ้านพบว่าชุมชนเมืองมีความสัมพันธ์ไม่ดี ง) ความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนและคนในชุมชนพบว่าเฉพาะคนชุมชนเมืองเข้าร่วมกิจกรรมโรงเรียนน้อย 2) ผลเปรียบเทียบความสอดคล้องและความแตกต่างกันของลักษณะภายในและภายนอกพบว่าขนาดของโรงเรียนมีผลต่อลักษณะภายในโรงเรียน เฉพาะในประเด็นคนในชุมชนที่เข้ามามีส่วนร่วมต่อกิจกรรมการบริหารงานในโรงเรียนและการจัดกิจกรรมพัฒนาการเรียนรู้บุคลากร และพบว่าขนาดของโรงเรียนมีผลต่อลักษณะภายนอกโดรงเรียน เฉพาะในประเด็นบทบาทของผู้นำชุมชนต่อการจัดกิจกรรมในโรงเรียนและความสัมพันธ์ระหว่างคนในชุมชนกับผู้นำชุมชน 3) คุณลักษณะที่ส่งเสริมให้เป็นโรงเรียนชุมชนได้แก่ ก) บุคลากรโรงเรียนเป็นคนท้องถิ่นและเข้าหาชุมชน ข) คนในชุมชน ความยอมรับโรงเรียน ค) การสนับสนุนจากผู้ปกครอง คนในชุมชนและองค์กรในชุมชน ง) ความพร้อมด้านอาคาร สถานที่และสิ่งของ ในส่วนคุณลักษณะที่เป็นอุปสรรคของโรงเรียนชุมชน ได้แก่ ก) ภาระงานบุคลากรมีมาก ข) ความสัมพันธ์ที่ไม่ดีระหว่างโรงเรียนและชุมชนเมือง ค) โรงเรียนขาดบุคลากรและงบประมาณในการสอนวิชาชีพ ง) โรงเรียนขาดการติดตามและประเมินผลกิจกรรมร่วมกับและชุมชน