การศึกษาการฝึกอบรมบุคลากรของการรถไฟแห่งประเทศไทย

Abstract

การรถไฟแห่งประเทศ เป็นรัฐวิสาหกิจประเภทสาธารณูปโภค ดำเนินกิจการในการให้บริการอำนวยความสะดวกในด้านการขนส่ง และการโดยสารตามเส้นทางรถไฟที่มีอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ เพื่อประโยชน์ของรัฐและประชาชน ทั้งนี้บุคลากรผู้ปฏิบัติงานของการรถไฟแห่งประเทศไทย จะมีส่วนสำคัญที่ทำให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธภาพ ซึ่งการฝึกอบรมจะเป็นมาตรการสำคัญอันหนึ่งที่ช่วยพัฒนาบุคคลให้มีความรู้ความสามารถในการปฏิบัติงาน และการรถไฟแห่งประเทศไทยก็จะได้รับผลประโยชน์จากผลการปฏิบัติงานนั้นด้วย วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มุ่งที่จะศึกษาถึง การดำเนินงานฝึกอบรมของการรถไฟแห่งประเทศไทย ปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้น และเสนอแนะความคิดเห็นเพื่อปรับปรุงการจัดฝึกอบรมให้ได้ผลดียิ่งขึ้น ในการนี้ได้ตั้งสมมุติฐานไว้ว่า การฝึกอบรมไม่ได้ผลตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากการรถไฟแห่งประเทศไทยยังขาดโครงสร้าางและการจัดสายงานที่เหมาะสม สำหรับหน่วยงานที่ทำหน้าที่การบริหารงานบุคคล จึงได้ทำการศึกษาข้อมูลปฐมภูมิโดยการออกแบบสอบถามบุคลากรผู้ผ่านการฝึกอบรมแล้วจากสำนักงานศูนย์การฝึกที่ถูกคัดเลือกเป็นตัวอย่าง และได้ทำการสัมภาษณ์ผู้บริหารระดับผู้อำนวยการฝ่าย หรือหัวหน้าสำนักงานกับให้ตอบแบบสอบถามที่จัดทำขึ้นด้วย นอกจากนี้ได้ทำการศึกษาข้อมูลทุติยภูมิ จากรายงานเอกสาร วารสาร ระเบียบข้อบังคับ พระราชบัญญัติของการรถไฟแห่งประเทศไทย จากการศึกษา จะเห็นได้ว่าการดำเนินงานฝึกอบรมของการรถไฟแห่งประเทศไทย เป็นหน้าที่และความรับผิดชอบโดยตรงของหน่วยงาน 2 หน่วยงาน คือ สำนักงานศูนย์ฝึกซึ่งดำเนินงานฝึกอบรมพนักงานภายใน โดยติดต่อประสานงานกับฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ โดยตรง และฝ่ายบริหารงานบุคคล ซึ่งดำเนินงานจัดส่งพนักงานไปรับการฝึกอบรมภายนอก โดยที่ฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ เสนอมาตามระเบียบข้อบังคับเพื่ออนุมัติต่อไป สำหรับสำนักงานศูนย์การฝึกอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของรองผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทยด้านการพัฒนาและวางแผน ส่วนฝ่ายบริหารงานบุคคลอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของรองผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทยด้านบริหาร ซึ่งอยู่คนละสายงานกันตามแผนผังขององค์การ และมีส่วนเกี่ยวข้องในหน้าที่การงานเพียงเล็กน้อย โดยที่ฝ่ายยริหารงานบุคคลมีหน้าที่งานไม่ครบถ้วนในกระบวนการที่ควรจะเป็น รวมทั้งมีการทำหน้าที่อื่นๆ ที่มิใช่งานทางด้านนี้ด้วย และงานทางด้านบุคคลส่วนใหญ่นั้น เป็นเรื่องที่แต่ละฝ่ายหรือสำนักงานดำเนินกันเอง โดยต้องไม่ขัดต่อระเบียบข้อบังคับที่กำหนดเอาไว้ ทั้งนี้เพราะว่าฝ่ายบริหารงานบุคคลมิได้ทำหน้าที่เป็นหน่วยงานกลางทางด้านนี้อย่างแท้จริง จึงเกิดความซ้ำซ้อนในการทำงานด้านบุคคลของฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ ในการดำเนินงานของสำนักงานศูนย์การฝึก นโยบายการฝึกอบรมและการศึกษาอยู่ภายใต้การควบคุมของคณะกรรมการจัดการฝึกอบรม ซึ่งประกอบด้วยผู้บริหารระดับสูง ที่จะกำหนดว่าต้องให้การฝึกอบรมพนักงานในด้านในด ระดับใด และให้ความช่วยเหลือร่วมมือในการส่งพนักงานมาเข้ารับการอบรม ส่วนงานในทางปฏิบัติการตามขั้นตอนของการฝึกอบรมนั้น สำนักงานศูนย์การฝึก มีอิสระเต็มที่ในการดำเนินงาน รวมทั้งส่วนของงานที่เกี่ยวกับการศึกษาวิชาชีพ การรถไฟในรูปของสถานบันที่เรียกว่า โรงเรียนวิศวกรรมรถไฟ สำหรับนักศึกษาที่จะได้รับบรรจุเป็นพนักงานชั้นผู้น้อย ส่วนการดำเนินงานของฝ่ายบริหารงานบุคคล ในการจัดส่งพนักงานไปรับการฝึกอบรม ณ สถาบันทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ ฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ เป็นผู้พิจารณาส่งเรื่องผ่านฝ่ายบริหารงานบุคคล เพื่อขออนุมัติจากผู้ว่าการรถไฟแห่งประเทศไทยต่อไป การจัดส่งพนักงานไปเข้ารับการฝึกอบรม เป็นเรื่องที่ฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ ดำเนินการ จึงไม่ค่อยคำนึงถึงสิ่งที่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมได้มาจะนำไปใช้ประโยชน์ด้านใดบ้างทำให้คุณสมบัติของผู้เข้ารับการอบรมไม่เหมาะสมกับหลักสูตรเสมอ อาจเป็นการส่งไปเพื่อเป็นการให้ความร่วมมือ หรือเห็นว่าพนักงานไม่มีงานทำ เป็นต้น รวมทั้งในด้านการหาความจำเป็นที่ใช้กันอยู่ อาจทำให้ไม่ทราบความจำเป็นในการฝึกอบรมที่แท้จริง ซึ่งการฝึกอบรมอาจะได้ผลบ้างแต่ไม่เต็มที่ เป็นการไม่คุ้มค่ากับการลงทุนในการฝึกอบรม ด้วยเหตุที่ว่า ฝ่ายหรือสำนักงานต่างๆ มีการดำเนินงานด้านบุคคลกันเองโดยไม่มีหลักเกณฑ์ได้มาตรฐานและเหมาะสม ซึ่งอาจทำให้เกิดความไม่เสมอภาคกันได้ไม่ว่าจะเป็นเป็นในด้านการวางแผนกำลังคน การวิเคราะห์งาน การประเมินผลการปฏิบัติงาน เนื่องจากฝ่ายบริหารงานบุคคลมิได้กระทำหน้าที่เหล่านี้ รวมทั้งงานฝึกอบรมของ 2 หน่วยงานที่มีลักษระที่ไม่เกี่ยวข้องกัน จึงขาดความต่อเนื่องในการวางแผนฝึกอบรม และพัฒนาบุคคล ดังนั้น ผู้เข้ารับการฝึกอบรมจึงไม่ค่อยเห็นความสำคัญในประโยชน์ของการฝึกอบรม เนื่องจากการขาดความสนัสนุนจากผู้บังคับบัญชาด้วย ในการดำเนินงานฝึกอบรมนอกจากจะมีปัญหา เพราะสายงานที่ไม่สัมพันธ์กัน และหน้าที่ไม่ครบถ้วนทางด้านการบริหารงานบุคคลแล้ว ทางด้านส่วนประกอบต่างๆ ในการฝึกอบรม ไม่ว่าจะเป็นทางด้าน เนื้อหาของหลักสูตร เวลา วิธีการในการฝึกอบรม, วิทยากร, เอกสารประกอบการฝึกอบรม, อุปกรณ์ที่ใช้ในการฝึกอบรม, ลักษณะของห้องประชุม และบริการอำนวยความสะดวกต่างๆ เป็นต้น ยังมีข้อบกพร่องหลายประการเนื่องจากขาดความสมบูรณ์ในหลายด้าน นอกจากนี้ยังขาดการประเมินผล และติดตามผลอย่างจริงจัง และสม่ำเสมอ ทำให้ไม่ทราบจุดบกพร่องต่างๆ เพื่อจะได้ดำเนินงานการฝึกอบรมให้ดีขึ้น ข้อเสนอแนะก็คือ สำนักงานศูนย์การฝึก ควรที่จะดำเนินการปรับปรุงในส่วนที่เป็นปัญหาต่างๆ ดังที่ได้กล่าวมาแล้วของการจัดฝึกอบรมตามแนวความคิดของการบริหารงานฝึกอบรมอย่างมีหลักเกณฑ์และจริงจัง ด้วยความกระตือรือล้น สำหรับผลงานที่จะทำให้ผู้บริหารทุกระดับ ได้เห็นความสำคัญและประโยชน์ของการฝึกอบรม พร้อมกับควรโอนงานที่เกี่ยวกับการจัดส่งพนักงานไปรับการฝึกอบรมภายนอกของฝ่ายบริหารงานบุคคลมาให้ทางสำนักงานศูนย์การฝึกเพื่อดำเนินการเป็นศูนย์กลางการฝึกอบรมบุคลากรทั้งหมดของการรถไฟแห่งประเทศไทยเพียงแห่งเดียว ซึ่งจะก่อให้เกิดผลดี มิให้การทำงานซ้ำซ้อน มีความต่อเนื่องในการวางแผนการฝึกอบรมและพัฒนาพนักงาน นอกจากนี้การรถไฟแห่งประเทศไทยควรปรับปรุงสายงาน โดยรวมสองหน่วยงานใหม่ให้สำนักงานศูนย์การฝึกและฝ่ายบริหารงานบุคคลมาอยู่ในสายงานเดียวกัน และปรับปรุงงานในฝ่ายบริหารงานบุคคลเพื่อความคล่องตัวในการบริหารงานบุคคลและการฝึกอบรม นอกจากนั้นสำนักงานศูนย์การฝึกควรแยกงานการศึกษาวิชาชีพรถไฟในรูปของสถาบันที่เรียกว่า โรงเรียนวิศวกรรมรถไฟ ให้เป็นเอกเทศ แนวทางทั้งหมดที่ได้เสนอแนะมานี้เพื่อให้การจัดฝึกอบรมของการรถไฟแห่งประเทศไทยได้ผลอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น