ศูนย์ควบคุม : มาตรการทางเลือกในกระบวนการยุติธรรม

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงข้อจำกัดของมาตรการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดในกระบวนการยุติธรรมของประเทศไทยปัจจุบันที่ประสพปัญหาภาวะผู้ต้องขังล้นเรือนจำขั้นรุนแรง อันมีสาเหตุส่วนหนึ่งมาจากการขาดมาตรการทางเลือกที่เหมาะสมแทนการคุมขังในเรือนจำ สำหรับใช้ปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดบางประเภทที่แม้จะยังไม่สมควรถูกคุมขังในเรือนจำเพราะส่งผลเสียและผลกระทบร้ายแรงโดยไม่จำเป็นหลายประการ แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่เป็นการปลอดภัยกับสังคมเช่นกันหากจะใช้เพียงมาตรการคุมประพฤติปกติในการควบคุมดูแลผู้กระทำผิดระหว่างอยู่ในชุมชน ผลจากการศึกษาค้นคว้าพบว่านอกจากการใช้มาตรการคุมประพฤติปกติและการใช้เรือนจำในการคุมขังผู้กระทำผิดแล้ว ยังมีการใช้มาตรการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดในลักษณะที่มีความคาบเกี่ยวระหว่างมาตรการคุมประพฤติปกติและการลงโทษจำคุกในการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดด้วย โดยมีมาตรการควบคุมโดยใช้ศูนย์ควบคุมเป็นรูปแบบหนึ่งของมาตรการประเภทดังกล่าว มาตรการควบคุมโดยใช้ศูนย์ควบคุมจัดเป็นรูปแบบการปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดในชุมชนที่มีการควบคุมแบบกึ่งควบคุมและมีระดับความเข้มงวดในการควบคุมดูแลผู้กระทำผิดรองลงมาจากการคุมขังในเรือนจำ ผู้ที่ถูกส่งเข้ารับการควบคุมในศูนย์ควบคุมสามารถออกไปเรียนหนังสือ ทำงาน หรือใช้ชีวิตประจำวันในสังคมได้ตามปกติ แต่ต้องกลับเข้าศูนย์ควบคุมภายในเวลาที่กำหนด พร้อมกับรับมาตรการแก้ไขฟื้นฟูภายในศูนย์ควบคุมตามความจำเป็นของผู้กระทำผิดแต่ละคน อันเป็นสร้างความปลอดภัยให้แก่สังคมได้ดียิ่งกว่ามาตรการคุมประพฤติปกติและไม่ส่งผลกระทบทั้งต่อผู้กระทำผิดและสังคมโดยไม่จำเป็น เช่นเดียวกับการลงโทษจำคุกอีกด้วย การนำมาตรการควบคุมโดยใช้ศูนย์ควบคุมมาบังคับใช้จึงสามารถช่วยแก้ปัญหาการขาดมาตรการทางเลือกสำหรับปฏิบัติต่อผู้ต้องหา จำเลย หรือผู้กระทำผิดบางประเภทที่ไม่เหมาะสมทั้งกับการคุมขังในเรือนจำและการคุมประพฤติปกติในขั้นตอนต่าง ๆ ของกระบวนการยุติธรรมไทยและช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของกระบวนการยุติธรรมที่จะสามารถปฏิบัติต่อผู้กระทำผิดทุกประเภทอย่างเหมาะสมได้ โดยผู้วิจัยได้เสนอแนะให้ใช้ศูนย์ควบคุมเป็นสถานพินิจแบบกึ่งควบคุมสำหรับผู้กระทำผิดที่เป็นเด็กและเยาวชน และใช้ศูนย์ควบคุมเป็นสถานที่สำหรับดำเนินการควบคุมแบบกึ่งควบคุมกับผู้ถูกคุมประพฤติบางประเภทตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 56 วรรคสอง (4), ผู้ต้องโทษกักขังแทนค่าปรับ, ผู้ต้องหาหรือจำเลยบางประเภทที่ไม่ได้รับการปล่อยชั่วคราวระหว่างการพิจารณาคดี และผู้กระทำผิดบางประเภทที่ถูกศาลพิพากษาลงโทษจำคุกระยะสั้น ทั้งนี้ตามแนวทางด้านกฎหมายที่ได้เสนอไว้แล้ว