การแก้ไขฟื้นฟูนักโทษ : ศึกษากรณีการฝึกอาชีพและการบังคับใช้แรงงาน

Abstract

การแก้ไขฟื้นฟูนักโทษ สามารถกระทำได้โดยการฝึกอาชีพและการบังคับใช้แรงงาน ถึงกระนั้นก็ดี จะต้องศึกษาว่ามีกฎหมายใดให้อำนาจเจ้าพนักงานของรัฐใช้วิธีดังกล่าว และกฎหมายนั้นขัดต่อรัฐธรรมนูญในเรื่องการเกณฑ์แรงงานและหลักกฎหมายสิทธิมนุษยชนหรือไม่ ผลการศึกษาพบว่า พระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ.2479 กำหนดให้นักโทษเด็ดขาดต้องทำงานตามคำสั่งของเจ้าพนักงานเรือนจำ จึงกล่าวได้ว่า กฎหมายฉบับดังกล่าวให้อำนาจเจ้าพนักงานของรัฐใช้วิธีการฝึกอาชีพและบังคับใช้แรงงานเพื่อฟื้นฟูนักโทษได้ และแม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 มาตรา 51 บัญญัติห้ามมิให้เกณฑ์แรงงาน เว้นแต่จะมีกฎหมายเฉพาะให้เกณฑ์แรงงานได้ แต่กฎหมายนี้จะต้องเป็นไปเพื่อประโยชน์ในการป้องปัดภัยพิบัติสาธารณะอันมีมาเป็นการฉุกเฉิน หรือในระหว่างเวลาที่ประเทศอยู่ในภาวะการสงครามหรือการรบ หรือในระหว่างเวลาที่มีประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินหรือประกาศใช้กฎอัยการศึก การฝึกอาชีพ และการบังคับใช้แรงงานนักโทษก็มิใช่การเกณฑ์แรงงานตามความหมายของรัฐธรรมนูญ หากแต่เป็นเพียงวิธิการหนึ่งในการฟื้นฟูนักโทษ พระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ.2479 ในเรื่องดังกล่าวข้างต้นจึงไม่ขัดรัฐธรรมนูญ แต่เพื่อเป็นการขจัดข้อโต้แย้งที่จะมีขึ้น ในต่างประเทศ รัฐธรรมนูญแห่งประเทศญี่ปุ่นกำหนดคุ้มครองสิทธิของบุคคล ที่จะไม่ถูกบังคับให้แก่อาชีพและถูกบังคับให้ทำงานโดยไม่สมัครใจ เว้นแต่เพื่อเป็นการลงโทษทางอาญา และรัฐธรรมนูญแห่งสหรัฐอเมริกากำหนดคุ้มครองสิทธิของบุคคลที่จะไม่ถูกกระทำเยี่ยงทาสหรือบังคับใช้แรงงานโดยไม่สมัครใจ เว้นแต่จะเป็นการลงโทษทางอาญา ดังนั้น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 จึงควรจะมีการแกไขเพิ่มเติม ในมาดรา 51 โดยเติมข้อความต่อไปนี้ไว้ตอนท้ายของความในมาตรานี้ว่า "แต่การบังคับใช้ แรงงานบุคคลซึ่งต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุกตามที่กฎหมายบัญญัติ ไม่ถือว่าเป็นการเกณฑ์แรงงานตามความในวรรคนี้" สำหรับหลักกฎหมายสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้แรงงานนักโทษ คือ อนุสัญญาที่เกี่ยวกับการบังคับใช้แรงงานขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ ซึ่งได้ห้ามมิให้มีการบังคับใช้แรงงานโดยไม่สมัครใจ ยกเว้นการบังคับใช้แรงงานโดยไม่สมัครใจจากบุคคลที่มีคำพิพากษาของศาลตัดสินว่าเป็นผู้กระทำความผิดสามารถกระทำได้ภายใต้การดูแลและควบคุมของเจ้าพนักงานของรัฐ ดังนั้นการที่พระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พ.ศ.2479 ให้อำนาจเจ้าพนักงานของรัฐบังคับใช้แรงงานหรือให้นักโทษทำงานโดยไม่สมัครใจจึงไม่ขัดต่อหลักกฎหมายสิทธิมนุษยชนแต่อย่างใด