การวิเคราะห์รูปแบบการได้มาของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดีในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์รูปแบบการได้มาและคุณสมบัติของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดีของมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ในประเทศไทย 2) เปรียบเทียบความเห็นของอธิการบดีกับบุคคลที่เกี่ยวข้องกับอธิการบดีในเรื่องรูปแบบการได้มาและคุณสมบัติของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดี 3) ตรวจสอบรูปแบบการได้มาของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดี ซึ่งเหมาะสมสำหรับประเทศไทย วิธีดำเนินการวิจัย ได้ออกแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพประกอบด้วยขั้นตอนสำคัญ คือ การวิเคราะห์เอกสาร การอภิปรายรายกลุ่มระดมความคิด การสัมภาษณ์บุคคลต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง และการตรวจสอบรูปแบบโดยผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านอุดมศึกษา ผลการวิจัยพบว่า มหาวิทยาลัยในประเทศไทยมีรูปแบบการได้มาของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดีหลายรูปแบบ โดยรูปแบบที่เหมาะสมและนิยมใช้กันมากที่สุดในมหาวิทยาลัยของรัฐคือ รูปแบบการสรรหาของคณะกรรมการผสมการหยั่งเสียงเพื่อการเสนอชื่อ ส่วนมหาวิทยาลัยเอกชนใช้รูปแบบการแต่งตั้ง และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารีกับมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ใช้รูปแบบการสรรหาของคณะกรรมการอย่างกว้างขวางที่มีขั้นตอนการวิเคราะห์ความต้องการและสภาพของมหาวิทยาลัยโดยไม่ใช้การเลือกตั้ง นอกจากนี้รูปแบบการเลือกตั้งไม่เหมาะสมเพราะมีปัญหาหลายประการ และนิสิตนักศึกษาปัจจุบันไม่ควรมีสิทธิหรือมีส่วนร่วมในกระบวนการได้มาของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดี สำหรับรูปแบบคุณสมบัติของผู้สมควรดำรงตำแหน่งอธิการบดีในหมาวิทยาลัยของรัฐ คือ คุณสมบัติตามพระราชบัญญัติและอนุบัญญัติของแต่ละมหาวิทยาลัยซึ่งเน้นคุณสมบัติสำคัญได้แก่ ความเป็นผู้นำ การยอมรับในวงวิชาการ มีคุณธรรม มีวิสัยทัศน์ และการเป็นนักบริหารที่ดี ส่วนมหาวิทยาลัยเอกชนได้กำหนดคุณสมบัติแตกต่างไปจากมหาวิทยาลัยของรัฐโดยกำหนดอายุของผู้ดำรงตำแหน่งอธิการบดีต้องไม่ต่ำกว่า 25 ปี